Γράφει ο π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
"Δάμαλις τὸν μόσχον ἡ τεκοῦσα, τὸν ἄμωμον, χαῖρε τοῖς πιστοῖς· χαῖρε Ἀμνὰς κυήσασα, Θεοῦ Ἀμνὸν τὸν αἴροντα, κόσμου παντὸς τὰ πταίσματα· χαῖρε θερμὸν ἱλαστήριον."
Ο ύμνος αυτός αποτελεί έναν βαθιά θεολογικό και ποιητικό έπαινο προς την Παναγία, την υπέρκαλη Μητέρα του Χριστού, μες από συμβολικές εικόνες εμπνευσμένες από την Αγία Γραφή και την πατερική παράδοση, τις οποίες αξίζει να επιχειρήσουμε να αναλύσουμε προς δόξαν Εκείνης κι έχοντας την πεποίθηση ότι κάθε δικός μας λόγος είναι ολίγιστος ενώπιον της μεγαλοσύνης Της!
Η Παναγία προσφωνείται «δάμαλις», δηλαδή νεαρή δαμάλα, η οποία γεννά τον «μόσχον τὸν ἄμωμον», τον άσπιλο και αναμάρτητο Χριστό. Η εικόνα αυτή παραπέμπει στη θυσιαστική πρακτική της Παλαιάς Διαθήκης, κατά την οποίαν ο μόσχος προσφερόταν ως καθαρή θυσία στον Θεό, προεικονίζοντας τον Χριστό, που έμελλε να θυσιασθεί για τη σωτηρία του κόσμου. Όπως σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ἐκ γυναικὸς ἡ τῆς ζωῆς ἀρχή· ἐκ γυναικὸς ἡ τῆς σωτηρίας οἰκονομία» (Εἰς τὸ Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, PG 97, 865A), υποδηλώνοντας ότι η Παναγία κατέστη το όργανο της θείας βουλήσεως για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Στη συνέχεια του ύμνου, ο όρος «Ἀμνὰς», που αποδίδεται στην Παναγία, σημαίνει «προβατίνα» και χρησιμοποιείται για να τονίσει την τρυφερότητα, την αγνότητα και την ευλάβειά Της. Όπως η προβατίνα γεννά και φροντίζει το αρνί της με στοργή και αγάπη, έτσι και η Παναγία κυοφόρησε κι έφερε στον κόσμο τον Χριστό, τον «Θεοῦ Ἀμνὸν», όπως Τον ονόμασε ο Ιωάννης ο Πρόδρομος: «Ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου» (Ιω. 1:29). Η εικόνα αυτή αναφέρεται στον Χριστό ως την υπερτέλεια θυσία, η οποία προσφέρθηκε για τη σωτηρία των ανθρώπων. Στην Παλαιά Διαθήκη, ο αμνός ήταν το κεντρικό ζώο της θυσίας του Πάσχα, κατά την Έξοδο από την Αίγυπτο (Έξοδ. 12:3-13), όπου το αίμα του προστάτεψε τους Ισραηλίτες από την ολοσχερή καταστροφή. Ο Χριστός έρχεται να εκπληρώσει αυτή την προτύπωση, θυσιαζόμενος για την εξιλέωση της ανθρωπότητας. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρεται σε αυτή τη θυσία λέγοντας: «Ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ τελείως ἄμωμος, προσφέρεται ὑπὲρ πάντων καὶ καθαρίζει τὴν οἰκουμένην» (Λόγος 45, Εἰς τὸ Πάσχα, PG 36, 653A).
Ακολούθως, η φράση «τὸν αἴροντα, κόσμου παντὸς τὰ πταίσματα» ενισχύει αυτή τη σωτηριολογική διάσταση. Ο Χριστός δεν προσφέρεται απλώς ως ένας ακόμη προφήτης ή θρησκευτικός διδάσκαλος, αλλά ως ο μοναδικός σωτήρας, που σηκώνει την αμαρτία σύμπαντος του κόσμου, αναλαμβάνοντας επάνω Του το βάρος της πτώσης της ανθρωπότητας. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξηγεί ότι ο Χριστός «ἐγένετο ἀμνὸς θυσιασθεὶς ὑπὲρ τῆς οἰκουμένης, ἵνα λύτρῳ ἁγίῳ καθαρῇ τὰ πταίσματα πάντων» (PG 59, 482), τονίζοντας ότι η θυσία Του έχει παγκόσμια σημασία. Ο δε άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει ότι «Ἐν τῷ Σταυρῷ ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ἐφανερώθη ὡς τέλεια ἱλαστήριος δύναμις» (PG 91, 1312C), δείχνοντας πως η θυσία του Χριστού έχει καθολική εξιλαστήρια ισχύ.
Ο ύμνος κλείνει με έναν ακόμη χαρακτηρισμό της Θεομήτορος, ονομάζοντάς Την «θερμὸν ἱλαστήριον». Η λέξη «ἱλαστήριον» στην Παλαιά Διαθήκη αναφερόταν στο κάλυμμα της Κιβωτού της Διαθήκης, όπου ο αρχιερέας τελούσε την εξιλαστήρια θυσία για τη συγχώρηση των αμαρτιών του λαού. Εδώ, όμως, η Παναγία προσδιορίζεται ως το ζωντανό ἱλαστήριον, διότι μέσω Αυτής ήρθε στον κόσμο Εκείνος που προσφέρει τη μέγιστη και τέλεια εξιλέωση: ο Ιησούς Χριστός. Η Παναγία δεν είναι η ίδια σωτήρας, αλλά εκείνη που συνέβαλε καθοριστικά και εξαίσια στην έλευση της σωτηρίας στον κόσμο. Με την ελεύθερη συγκατάθεσή Της να μετάσχει ενεργά στο σχέδιο του Θεού, καθίσταται η δίοδος, μέσω του οποίας η Θεία Χάρις εισέρχεται στην ανθρώπινη ιστορία και προσφέρεται δωρεάν στον κάθε άνθρωπο.
Συνοψίζοντας: Ο ύμνος, εν γένει, υπενθυμίζει ότι η Παναγία είναι η ευλογημένη μεταξύ των γυναικών, επειδή αξιώθηκε να γίνει το δοχείο της Θείας Χάριτος. Παράλληλα, καλεί όλους μας να (ξανα)στραφούμε στον Χριστό, τον Αμνό που θυσιάστηκε υπέρ ημών, να αποδεχθούμε τη σωτηρία που μας προσφέρει και να ζήσουμε με αγάπη, εν μετανοία και βεβαία πίστει. Μόνο μες από την αγαπητική σχέση μας με τον Χριστό και την προσήκουσα τιμή που αποδίδουμε στην Παναγία ως Μητέρα Του, ερχόμαστε σε αγιαστική κοινωνία με το υπέρλογο μυστήριο της σωτηρίας! Τούτο αρχίζει με τη γέννηση του Θεανθρώπου, ολοκληρώνεται με την Ανάστασή Του και παρατείνεται στον αιώνα, ως εισόδευση στα Έσχατα!
https://www.nyxthimeron.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου