Η Παναγία ως "πόκος ένδροσος" και η προεικόνισή Της στην Παλαιά Διαθήκη

Γράφει ο π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
"Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος ἀπέσταξε, φλογμὸν πολυθεΐας ἡ λύσασα· ὅθεν βοῶμέν σοι· Χαῖρε ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος, ὃν Γεδεὼν Παρθένε προεθεάσατο."
Η Θεοτόκος αποτελεί το καύχημα της Εκκλησίας και τη μεγαλύτερη δόξα του ανθρωπίνου γένους. Ο ρόλος της στο σχέδιο της σωτηρίας είναι μοναδικός και πολυτιμότατος. Το τίμιο και άχραντο πρόσωπό Της προφητεύθηκε ήδη από την Παλαιά Διαθήκη, μέσα από τύπους και προεικονίσεις. Ένας από αυτούς είναι το θαυμαστό σημείο του πόκου του Γεδεών, το οποίο η Εκκλησία αποδίδει στη Θεομήτορα, όπως το συναντάμε στον χαιρετισμό: "Χαῖρε ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος, ὃν Γεδεὼν Παρθένε προεθεάσατο."
Ας αναλύσουμε αυτό το σημείο, αντλώντας γνώση και σοφία από τους αγίους Πατέρες.
Ο "πόκος" του Γεδεών και η Θεοτόκος
Στο βιβλίο των Κριτών (Κρ 6:36-40), ο Γεδεών ζήτησε σημείο (σημάδι) από τον Θεό, ώστε να βεβαιωθεί ότι ο Κύριος είναι μαζί του για να σώσει τον Ισραήλ. Το σημείο ήταν το εξής: Ο Γεδεών έβαλε ένα μαλλιαρό δέρμα (πόκος) στη γη και ζήτησε να πέσει δροσιά μόνο επάνω του, ενώ η υπόλοιπη γη να μείνει ξηρή. Το άλλο πρωί, ο πόκος ήταν γεμάτος δροσιά, ενώ η γη ήταν ξηρή. "[...] καὶ ἔσταξε δρόσος ἀπὸ τοῦ πόκου, πλήρης λεκάνη ὕδατος."
Ακολούθως, για δεύτερη φορά, ο Γεδεών ζήτησε το αντίθετο: ο πόκος να μείνει ξηρός και όλη η γη να είναι βρεγμένη. Ο Θεός εκπλήρωσε και αυτή την αίτηση. "[...] καὶ ἐγένετο ξηρασία ἐπὶ τὸν πόκον μόνον, καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἐγενήθη δρόσος."
Οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμήνευσαν αυτήν την εικόνα ως προτύπωση της Θεοτόκου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αναφέρει: «Ὁ πόκος τὸν ἐκ Πνεύματος ὕδωρ ἀναδέξατο καὶ ἔμεινεν ἄβρεκτος» (PG 94, 1081). Δηλαδή, όπως ο πόκος δέχθηκε την δροσιά ενώ η γη παρέμεινε ξηρή, έτσι και η Παρθένος Μαρία δέχθηκε εντός Της τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και γέννησε τον Θεό Λόγο, παραμένοντας αμόλυντη.
Η καταργήσασα τον φλογμό της πολυθεΐας
Το υμνογραφικό κείμενο που αναλύουμε λέγει: «Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος ἀπέσταξε, φλογμὸν πολυθεΐας ἡ λύσασα». Η Παναγία έφερε στον κόσμο τον Χριστό, την αληθινή Δροσιά, που έσβησε τον φλογερό καύσωνα της πλάνης των ειδώλων. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: «Ἐπέφανεν ἡμῖν ἡ τοῦ ἀχράντου Λόγου Μήτηρ, καὶ ὁ κόσμος ἐφωτίσθη» (PG 36, 632). Ο κόσμος πριν από τον Χριστό ήταν ωσάν μία άνυδρη και καυτή έρημος, διψασμένη για την αλήθεια. Ο ερχομός του Κυρίου έφερε την δροσιά της χάριτος, που αναπαύει τις ψυχές των ανθρώπων. Κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, «Ὁ Χριστός ἐστιν ἡ δρόσος τῆς θείας χάριτος, ἡ ἀναψύχουσα τὴν ξηρότητα τῆς ἁμαρτίας» (PG 55, 361). Και αυτή η δροσιά ήρθε στον κόσμο μες από την Παρθένο, γι’ αυτό και την ονομάζουμε "πόκο ένδροσο".
Ο πόκος του Γεδεών δεν είναι μόνο σύμβολο της ενσαρκώσεως του Χριστού, αλλά και της παρθενίας της Θεομήτορος. Όπως ο πόκος διατήρησε την δροσιά ανέγγιχτη, έτσι και η Παναγία συνέλαβε τον Χριστό άνευ φθοράς. Ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου τονίζει: «Οὐχ ὡς ἀνθρωπίνη σύλληψις, ἀλλ’ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ ἀχράντου Παρθένου» (PG 42, 714). Το θαύμα του πόκου, επομένως, μας θυμίζει πως η Θεοτόκος έμεινε Παρθένος πριν, κατά και μετά τον τοκετό.
Δροσιά θείας Χάριτος
Αγαπητοί μου,
        το θαυμαστό σημείο του πόκου του Γεδεών αποτελεί μία από τις πολλές προεικονίσεις της Παναγίας στην Παλαιά Διαθήκη. Μας φανερώνει την παρθενία της, την πληρότητα της χάριτος που έλαβε, καθώς και τον καθοριστικό ρόλο Της στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Η Θεοτόκος έφερε στον κόσμο τον Χριστό, την δροσιά της Θείας Χάριτος, η οποία κατέσβεσε τη φωτιά της πλάνης και της αποστασίας. Η Εκκλησία, τιμώντας Την αξιοχρέως, Την υμνεί ως «πόκον ένδροσον», διότι μέσω αυτής ήλθε στον κόσμο η σωτηρία. Ας την παρακαλέσουμε, λοιπόν, να πρεσβεύει πάντοτε για εμάς, ώστε να μας χαρίζει την άνωθεν δροσιά, την οποία τόσον έχει ανάγκη για να επιβιώσει η διψώσα ψυχή μας. Μακάρι έτσι να γίνει!!!

https://www.nyxthimeron.com/