Φιλαυτία και άνεση

«Πριν απ’ όλα τα πάθη στέκει η φιλαυτία και πριν απ’ όλες τις αρετές η καταφρόνηση της άνεσης» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Αν κάποιος σήμερα ήθελε να δει ποια είναι με όρους ασκητικούς η λέξη- κλειδί για τον άνθρωπο και τον πολιτισμό θα δυσκολευόταν να επιλέξει άλλη από την «φιλαυτία». Ο Θεός δεν ζήτησε από εμάς να μην αγαπούμε τον εαυτό μας, να μην τον φροντίζουμε, να μην τον υπερασπιζόμαστε. Ζήτησε και ζητά από εμάς να μην υπάρχουμε μόνο για τον εαυτό μας. Και εδώ βρίσκεται ο τρόπος της φιλαυτίας. Περιορίζω τα ενδιαφέροντά μου μόνο σε ό,τι με εκφράζει. Ασχολούμαι μόνο με ό, τι αναδεικνύει τον εαυτό μου. Για παράδειγμα, θέλω τα χρήματα από την εργασία μου να τα χρησιμοποιώ για να αγοράζω ρούχα, όχι όσα χρειάζομαι για να νιώθω καλά και άνετα, αλλά και όσα δεν μου χρειάζονται στην πραγματικότητα, μόνο και μόνο για να επιδεικνύομαι και να είμαι στην οδό του συρμού. Σχετίζομαι με τους άλλους, όχι για να μπορώ να μοιραστώ την ομορφιά, τις δυσκολίες, το νόημα της ζωής μου, αλλά για να τους χρησιμοποιήσω, ώστε να περάσω καλά, κάποτε αδιαφορώντας αν εκείνοι περνούν καλά μαζί μου. Τους πετώ και με πετούνε. Κι έτσι ούτε ανήκω, ούτε μου ανήκουν, ούτε επιθυμώ ένα «ανήκειν», στο οποίο το νόημα και η χαρά βρίσκονται στο «μαζί», διότι υπάρχουν πολλά κοινά που μας ενώνουν.
Η φιλαυτία έχει ως συνέπεια να μην παραδέχομαι ποτέ ότι έχω άδικο και να ζητώ συγγνώμη γι’ αυτό. Ακόμη κι αν στριμώχνομαι στα σκοινιά εξαιτίας της συμπεριφοράς μου και του χαρακτήρα μου , θα υποστηρίξω ότι δεν είμαι μόνο εγώ που βρίσκομαι σ’  αυτήν την κατάσταση αλλά και άλλοι. Επομένως, δεν πρέπει να καταβάλω τίμημα για ό,τι πράττω και ό,τι είμαι, αλλά να μου δοθούν άπλετες ευκαιρίες ατιμωρησίας, μέχρι να συνέλθουν και οι άλλοι. Το συναντούμε αυτό ιδιαιτέρως στα σχολεία, αλλά και στις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις. «Ναι, έκανα λάθος, αλλά φταις κι εσύ». Ο φίλαυτος δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Δεν μπορεί η καρδιά του να γίνει «συντετριμμένη και τεταπεινωμένη», όχι για να λάβει έλεος από τον Θεό μόνο, κυρίως για να μπορέσει να δείξει στους άλλους τη γενναιότητα της ψυχής του, που αισθάνεται ότι μπορεί να ξεκινήσει από την αρχή.
Σημείο της φιλαυτίας είναι η άνεση. Για την ασκητική παράδοση άνεση είναι η έλλειψη μέτρου. Είναι η επιθυμία του φίλαυτου να έχει πολλά. Να περνάει καλά. Να μη στερείται τίποτα. Να ικανοποιεί όλες του τις επιθυμίες. Να δικαιούται τα πάντα. Να μη χρειάζεται να κοπιάζει υπερβολικά, νικώντας τον εαυτό του για χάρη της αγάπης, της προσφοράς, της έγνοιας. Ο φίλαυτος νιώθει ότι ο κόσμος του χρωστά. Αναζητεί υπηρέτες, διότι ο ίδιος είναι πρίγκιπας. Αληθινός άρχοντας όμως είναι αυτός που πλένει τα πόδια των άλλων, διακονώντας με ταπείνωση και αγάπη. Αυτός που είναι γενναιόδωρος, ακόμη κι αν χρειαστεί να στερηθεί λίγα ή πολλά. Είναι ο γονιός που παραμερίζει τη δική του απόλαυση και άνεση, για να έχουν τα παιδιά του κάτι παραπάνω, αλλά που γνωρίζει πότε να σταματά τις παροχές, ιδίως όταν διαπιστώνει ότι αυτές δεν γίνονται εφαλτήριο ευγνωμοσύνης και ευχαριστίας. Διότι η άνεση που γίνεται δικαίωμα, κάνει τον άνθρωπο αχάριστο και προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπο.
Θέλει άσκηση. Θέλει μέτρο. Θέλει «εμείς» και όχι «μόνο εγώ». Θέλει μικρές θυσίες για αρχή. Και τελικά τη χαρά ότι η αγάπη ελευθερώνει.     

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
http://www.nyxthimeron.com/