Γράφει ο π. Παναγιώτης Καποδίστριας
Μέσα στη σιωπή και την προσευχητική εγρήγορση της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία μάς προσφέρει ένα μοναδικό λειτουργικό δώρημα: την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Πρόκειται για μια ιεροτελεστία κατεξοχήν κατανυκτική, γεμάτη μυστήριο και πνευματικό βάθος, που διατηρεί αναμμένο το φως της Θείας Ευχαριστίας μέσα στην πένθιμη περίοδο της νηστείας.
Η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων δεν είναι μια πλήρης Θεία Λειτουργία, αλλά μια ακολουθία Εσπερινού, στην οποία οι πιστοί κοινωνούν από άγιον Άρτο ήδη καθαγιασμένο σε προηγούμενη αναίμακτη θυσία. Η αρχαία Εκκλησία, τηρώντας αυστηρή νηστεία κατά τις καθημερινές της Μεγάλης Σαρακοστής, απέφευγε να τελεί τη χαρμόσυνη Ευχαριστία, χωρίς όμως να στερεί από τους πιστούς τη δυνατότητα της Θείας Κοινωνίας.
Η παράδοση αποδίδει τη Λειτουργία αυτή στον Άγιο Γρηγόριο τον Διάλογο, πάπα Ρώμης (+604), ο οποίος την κατέγραψε και την διέσωσε στη Δύση. Ωστόσο, ήδη πολύ νωρίτερα, ο Μέγας Βασίλειος (+379) αναφέρει ότι στις ημέρες της νηστείας «οι πιστοί κοινωνούν τα Δώρα που έχουν ήδη προσφερθεί» (PG 32, 483). Παρόμοια αναφορά γίνεται και από τον Άγιο Νικηφόρο Κωνσταντινουπόλεως (†829), ο οποίος σημειώνει ότι η Εκκλησία της εποχής του «δεν τελεί νέα θυσία κατά τις καθημερινές της Σαρακοστής, αλλά μεταλαμβάνει από τα ήδη αγιασμένα Δώρα» (PG 100, 844).
* * *
Η Λειτουργία των Προηγιασμένων αποτελεί πορεία μέσα στη σιωπή. Δεν έχει τη χαρά της Αναστάσεως, αλλά την κατάνυξη της προσμονής. Καθώς εισερχόμαστε στον ναό, η ατμόσφαιρα είναι σχεδόν σκοτεινή, μυστική. Η ψαλμωδία χαμηλόφωνη. Το «Κατευθυνθήτω η προσευχή μου» (Ψαλμ. 140,2) αναπέμπεται αργά, ως θυμίαμα που ανυψώνεται στον ουρανό, ενώπιον της θείας μεγαλοπρεπείας.
Η πιο ιερή στιγμή είναι η είσοδος των Προηγιασμένων Δώρων. Ο ιερέας, κρατώντας τα προαγιασμένα Τίμια Δώρα, διέρχεται μες από την σιωπή των πιστών. Δεν υπάρχει δοξολογία, δεν υπάρχει ο «Χερουβικός ύμνος». Μόνον ιερό δέος και εσωτερική συντριβή. Ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης (+1429) σημειώνει ότι αυτή η είσοδος «συμβολίζει την έλευση του Χριστού προς τους πάσχοντες και τους εν νηστεία υπομένοντας» (PG 155, 276D).
Η ψυχή καλείται να είναι έτοιμη να δεχθεί τον Χριστό όχι μέσα σε έναν θρίαμβο, αλλά μέσα σε ένα ιερό σούρουπο προσευχής. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος (+649) παρομοιάζει τη Λειτουργία αυτή με τον «μυστικό ερχομό του Νυμφίου», ο οποίος καταφθάνει μέσα στη σιγή για να στηρίξει τους κουρασμένους (Κλίμαξ, Λόγος ΚΗ΄).
* * *
Η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων είναι μία ανάσα ζωής για την ψυχή που αγωνίζεται.
Είναι τροφή για την πορεία της νηστείας. Όπως ο Ισραήλ έτρωγε το μάννα στην έρημο (Έξοδος 16,35), έτσι και η Εκκλησία μάς προσφέρει την Θεία Κοινωνία για να αντέξουμε στον πνευματικό μας αγώνα. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (†662) λέγει ότι «όπως το σώμα δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τροφή, έτσι και η ψυχή ασθενεί χωρίς την Κοινωνία» (PG 91, 664C).
Συνδέει τη Θεία Ευχαριστία με την άσκηση. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (†407) μας υπενθυμίζει: «Δεν είναι δυνατόν να πολεμήσεις τους πειρασμούς χωρίς τη δύναμη που δίνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού» (PG 49, 393).
Είναι προετοιμασία για την Ανάσταση. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (†1809) διδάσκει: «Η Λειτουργία των Προηγιασμένων είναι η σιωπηλή προετοιμασία για το Πάσχα. Όποιος κοινωνεί εδώ, θα γευθεί εν πληρότητι τη χαρά της Αναστάσεως» (Ερμηνεία των Ιερών Ακολουθιών, κεφ. 5).
* * *
Αγαπητοί μου,
η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων είναι δρόμος μυστικός προς τη Μεγάλη Εβδομάδα. Είναι πρόσκληση προς όλους να προσέλθουμε με σιωπή, με συντριβή, με προσμονή.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο μέσο της Λειτουργίας ακούμε στεντόρεια την εκφώνηση: «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι». Στην σκιοντυμένη αυτήν περίοδο της νηστείας, το φως του Χριστού παραμένει ζωντανό, έτοιμο να μας οδηγήσει στη νίκη της Ανάστασης.
Ας πορευτούμε, λοιπόν, με μετάνοια, με προσευχή, με προσδοκία. Και τότε, η κοινωνία των Προηγιασμένων Δώρων θα καταστεί για όλους εμάς μια ολόφωτη προτύπωση της αιώνιας Βασιλείας του Θεού!
https://www.nyxthimeron.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου