Το Άγιο Ποτήριο δεν είναι καθρέφτης της δικής μας ευσέβειας αλλά πυρ που "καθαίρει".

Το Μυστήριο του Ποτηρίου και η Τραγωδία της Αυταπάτης

 Υπάρχει μια στιγμή μέσα στη λειτουργική ζωή όπου ο χρόνος αναστέλλεται· όπου η φθαρτότητα και η αιωνιότητα ακουμπούν η μία την άλλη. Εκεί, στο κέντρο του ναού, αναδύεται το Άγιο Ποτήριο ως φώς που καλεί σε μετάβαση, σε κάθαρση, σε μετοχή. Και όμως, η τραγωδία της εποχής μας είναι ότι συχνά πλησιάζουμε το άρρητο μυστήριο με τη συνείδηση προσδεδεμένη σε έθιμα, σε σχήματα εξωτερικά, σε μια κενή ευσέβεια που μοιάζει περισσότερο με κοινωνική σύμβαση παρά με υπαρξιακή συνάντηση.
Η ψυχή δεν εξαγνίζεται με δίαιτες από λάδι ούτε εξαγοράζει το άπειρο με φυλαχτά νηστειών. Η νηστεία είναι άσκηση, δεν είναι συναλλαγή. Αν η γλώσσα μας κατασπαράζει τον αδελφό, αν ο λογισμός μας τρέφει μίσος και καχυποψία, τότε το σώμα που απέφυγε το κρέας δεν καθίσταται ικανότερο να δεχθεί το Σώμα του Ζώντος. Η ουσία βρίσκεται αλλού: στην ανατροπή της αυτάρκειας, στην αποδοχή ότι δεν είμαστε άξιοι αλλά προσκεκλημένοι. Στην ταπείνωση, εκεί όπου το «εγώ» λυγίζει και χωράει το «Εσύ».
Η Κοινωνία δεν είναι τελετουργικό φυλαχτό για να πάει καλά η χρονιά. Δεν είναι μαγικός μηχανισμός υγείας, μακροημέρευσης και τύχης. Αν γίνει κάτι τέτοιο, τότε αντί για πηγή φωτός μετατρέπεται σε εστία πυρός που φλέγει τους ανυποψίαστους. Το μυστήριο δεν προορίζεται για την επιβεβαίωση της δικαιοσύνης μας αλλά για την κατάλυση κάθε ψευδαίσθησης ότι είμαστε αυτάρκεις. Εκεί δοκιμάζεται αν ο άνθρωπος ζει σε μετάνοια, αν καθημερινά κοινωνεί όχι μόνο το άρτο και τον οίνο αλλά και τον αδελφό, την συγχώρηση, την ταπείνωση, την αγάπη.
Η τραγωδία της αυταπάτης ξεδιπλώνεται όταν η Θεία Κοινωνία υποβιβάζεται σε έθιμο. Τότε ο άνθρωπος στέκεται μπροστά στο φώς με την ψευδαίσθηση ότι κρατάει κλειδί, ενώ στην πραγματικότητα έχει χτίσει γύρω του τοίχους. Ο ρυθμός της μετάληψης μοιάζει με πανηγύρι, με ιεροτελεστία του πλήθους, και χάνεται η σιωπή που ανοίγει τη διάβαση από το ανθρώπινο στο θεϊκό. Το μυστήριο δεν ζητά θόρυβο αλλά άκρα προσοχή· όχι κοσμική επίδειξη αλλά διάρρηξη καρδιάς.
Και όμως, είναι παρήγορο το ότι ακόμη και μέσα σε αυτή την πλάνη ο Θεός στέκει με άπειρη υπομονή. Το ποτήριο παραμένει εκεί, έτοιμο να προσφερθεί, όχι ως ανταμοιβή αλλά ως έλεος. Όμως για να γίνει αληθινή κοινωνία, χρειάζεται πρώτα να γίνει αναγνώριση της εσωτερικής γυμνότητας· να υπάρξει ρήξη με την αυτάρκεια· να αποκαλυφθεί η ανάγκη. Χωρίς δάκρυ μετανοίας, το στόμα μπορεί να ανοίξει αλλά η ψυχή θα μείνει κλειστή.
Η μετάληψη είναι κλήση σε μετουσίωση: από την καθημερινότητα της φιλαυτίας στην απεραντοσύνη της αγάπης. Δεν είναι πράξη μεμονωμένη αλλά ρυθμός ζωής. Δεν αρχίζει τη μέρα της γιορτής ούτε τελειώνει στο αμήν της Λειτουργίας. Είναι τρόπος ύπαρξης, συνεχής μνήμη ότι ο Θεός δεν κατοικεί σε ναούς χειροποίητους αλλά στην καρδιά που μεταμορφώνεται σε αγία τράπεζα.
Γι’ αυτό και το μεγάλο δράμα δεν είναι ότι πλησιάζουμε απροετοίμαστοι· είναι ότι νομίζουμε πως είμαστε έτοιμοι. Η αυτάρκεια είναι το πιο ύπουλο δηλητήριο. Η ψευδαίσθηση της ατομικής αξίας, είναι χειρότερη από την ίδια την αμαρτία, γιατί κλείνει την πόρτα στη μετάνοια. Ο άνθρωπος που νομίζει πως δικαιούται το μυστήριο δεν μπορεί να το γευθεί· απλώς το καταναλώνει. Μόνο εκείνος που στέκεται με δέος, με συνείδηση πως τίποτε δεν τον καθιστά άξιο, αφήνει χώρο για να γίνει το θαύμα.
Το Άγιο Ποτήριο λοιπόν δεν είναι καθρέφτης της δικής μας ευσέβειας αλλά πυρ που "καθαίρει". Είναι η είσοδος στην αλήθεια ότι η ζωή δεν μας ανήκει, ότι η σωτηρία δεν είναι προϊόν συναλλαγής, ότι ο Θεός δεν προσφέρεται για να πάει καλά η χρονιά αλλά για να μεταμορφωθεί η ύπαρξη. Εκεί κρίνεται αν ζούμε εθιμικά ή αν γευόμαστε το μυστήριο της Βασιλείας.
Και η καρδιά που γεύεται έστω για μια στιγμή αυτήν τη μετοχή, κατανοεί ότι η Θεία Κοινωνία δεν είναι ούτε δικαίωμα ούτε έθιμο· είναι θάνατος του παλαιού ανθρώπου και ανάσταση σε μια ζωή που δεν τελειώνει.

Κούρος Αλέξανδρος
https://proskynitis.blogspot.com/