Τι είναι το θυμίαμα

Ξανθή Σπυροπούλου Φιλόλογος-Συγγραφέας

«Κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου» (Ψαλμ. 140, 2)

Θυμίαμα είναι η ρητινώδης ουσία που καίγεται κατά τις θρησκευτικές ακολουθίες και αναδίδει αρωματικές αναθυμιάσεις. Λιβάνι δε ονομάζεται η ρητίνη που προέρχεται από το δένδρον «λίβανος».

Το θυμίαμα είναι θυσία ευαρεστήσεως προς τον Θεόν.

Συμβολίζει την ανάταση και κατάνυξη της ψυχής κατά την προσευχή και τη λατρεία μας. Αυτό ακριβώς παρακαλούμε τον Ουράνιο Πατέρα μας κατά τη διάρκεια του εσπερινού ενώ ψάλλεται το: «κατευθυνθήτω η προσευχή μου ως θυμίαμα ενώπιόν Σου» (Ψαλμ.140, 2),δηλαδή όπως ανεβαίνει το ευωδιαστό θυμίαμα προς τον ουρανό, έτσι να ανεβεί και η προσευχή μας προς τον θρόνο Του.

Αναφορές για το θυμίαμα στην Αγία Γραφή ο Μωυσής υπήκουσε στον Θεό και κατασκεύασε και τοποθέτησε στη Σκηνή του Μαρτυρίου το Θυσιαστήριο του Θυμιάματος (Έξοδ. Λ, 34-36).

Έπρεπε να προσφερθεί Θυμίαμα σύμφωνα με την εντολή του Θεού στην αρχή της ημέρας το πρωί και το βράδυ με το άναμμα των Λύχνων (Εξοδ. Λ, 7-8).

Στην Αποκάλυψη ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει για χρυσό Θυμιατήρι: «λιβανωτόν χρυσούν». Απ’ αυτό ανέβηκε ο καπνός των Θυμιαμάτων μαζί με τις προσευχές των αγίων ενώπιον του Θεού (Αποκ. η,35).

Σε άλλο σημείο της Αποκαλύψεως (ε,8) ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ταυτίζει το Θυμίαμα με τις προσευχές των αγίων.

Εκεί γράφει για τους εικοσιτέσσερεις πρεσβυτέρους οι οποίοι προσκύνησαν το Αρνίον «έχοντες έκαστος κιθάραν και φιάλας χρυσάς γεμούσας θυμιαμάτων, αι εισίν αι προσευχαί των αγίων».

Οι συμβολισμοί του εκκλησιαστικού θυμιάματος-θυμιατηρίου Οι τρεις περιφερειακές αλυσίδες του Θυμιατηρίου, που κρατούν τη βάση, συμβολίζουν την Αγία Τριάδα.

Η κεντρική αλυσίδα, που βοηθεί να ανεβοκατεβαίνει το κάλυμμα, συμβολίζει τον Υιό του Θεού που κατέβηκε στη γη και αναλήφθηκε στους ουρανούς, για τη σωτηρία μας.

Τα δώδεκα κουδουνάκια συμβολίζουν τους αγίους Αποστόλους που κήρυξαν και διαλάλησαν παντού τη Θεότητα του Χριστού και την Ανάσταση.

Η βάση του Θυμιατηρίου, δηλαδή το κάτω ημισφαίριο, συμβολίζει τη Θεοτόκο (Χαίρε Χρυσούν Θυμιατήριον), η οποία δέχθηκε τον Κύριο της δόξης που είναι «πυρ καταναλίσκον», ο οποιος εδώ συμβολίζεται με τα αναμμένα κάρβουνα.

Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός περιγράφει αυτόν τον συμβολισμό, λέγοντας «Το θυμιατό σημαίνει την Δέσποινα, τη Θεοτόκο. Όπως τα κάρβουνα είναι μέσα στο θυμιατό και δεν καίεται, έτσι και η Δέσποινα η Θεοτόκος εδέχθηκε τον Χριστόν και δεν εκάηκε, αλλά μάλιστα εφωτίσθηκε».

Κατά τον άγιο Γερμανό, Πατριάρχη Κων/λεως «Ο θυμιατήρ υποδεικνύει την ανθρωπότητα του Χριστού, το πύρ την θεότητα και ο ευώδης καπνός μηνύει την ευωδία του Αγίου Πνεύματος προπορευομένην».

Η ευχή του θυμιάματος

Στην ευχή που λέγει ο ιερεύς, όταν ευλογεί το θυμίαμα στην αγία Πρόθεση, αναφέρει: «Θυμίαμά Σοι προσφέρομεν Χριστέ ο Θεός εις οσμήν ευωδίας πνευματικής, ο προσδεξάμενος εις το υπερουράνιόν Σου θυσιαστήριον,

αντικατάπεμψον ημίν την χάριν του Παναγίου Σου Πνεύματος».

Με το θυμίαμα δηλαδή ζητούμε από τον Κύριο να μας στείλει την αγιοπνευματικήν Του Χάρη. Γι’ αυτό και οι πιστοί, όταν μας θυμιάζει ο Ιερεύς, κλίνουμε ελαφρώς την κεφαλή σε δείγμα αποδοχής της θείας χάριτος.

Ο Άγ. Συμεών Θεσσαλονίκης ερμηνεύει την σημασία του θυμιάματος: «Δηλοί την απ’ ουρανού χάριν και δωρεάν εκχυθείσα τώ κόσμω διά Ιησού Χριστού και ευωδίαν του Πνεύματος και πάλιν εις τον ουρανόν δι’ αυτού αναχθείσαν».

Με το θυμίαμα που προσφέρουμε την ώρα της προσευχής υποβοηθείται η ανάταση της ψυχής προς τα υψηλά «άνω σχώμεν τάς καρδίας».

Όπως το θυμίαμα θερμαινόμενο στον άνθρακα ανέρχεται προς τα άνω ευωδιάζοντας το περιβάλλον, έτσι και η ψυχή μας με θερμή πίστη να πτερουγίζει προς τα άνω μυροβλύζουσα, απαγκιστρωμένη από τις υλικές μέριμνες.

Το θυμιατόν, ως ένα ιερό σκεύος αφιερωμένο στη λατρεία του Θεού, πρέπει να είναι καθαρό και όχι μαυρισμένο από τον καπνό, να είναι από καλό-και όχι ευτελές-μέταλλο και να συμμορφώνεται ως προς το σχήμα προς την λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας.

Το «κατζίον» είναι ειδικής χρήσεως θυμιατόν, που χρησιμοποιείται στις Αγρυπνίες και στις κατανυκτικές Ακολουθίες της Μεγ. Τεσσαρακοστής και της Μεγ. Εβδομάδος. 

Όχι μόνο στον ιερό ναό, αλλά και στο σπίτι μας μαζί με το άναμμα του καντηλιού ας θυμιατίζουμε συχνά, ευλαβικά τα άγια εικονίσματα –είναι κι αυτή μια μικρή τελετουργία , μια άφωνη, εγκάρδια, νοερή προσευχή…

Και μη λησμονούμε ότι το καλύτερο λιβάνι και θυμίαμα είναι η προσφορά της ψυχής μας, η θυσία του «εγώ» μας… μέχρις ότου όλη η ζωή μας γίνει «ευωδία Χριστού», μέχρις ότου η ψυχή μας γίνει όλη θυμιατήριον και πυρ του Αγίου Πνεύματος προς δόξαν Χριστού. Αμήν!

ΑΓΙΟΙ IΣIΔΩPOI

Μηνιαίο Περιοδικό του Ιερού Ναού Αγίων Ισιδώρων Λυκαβηττού

Έτος η’ – τεύχος 117 – Ἰανουάριος 2012

https://oikohouse.wordpress.com/