Τα βασικά πάθη

Τα τρία βασικά πάθη, που ξεκινούν από τη φιλαυτία και οδηγούν σε όλα τα υπόλοιπα, είναι η γαστριμαργία, η φιλαργυρία και η κενοδοξία.

Η γαστριμαργία έβγαλε τον άνθρωπο από τον παράδεισο και με αυτήν άρχισε η εμπαθής ζωή. Από τη γαστριμαργία γεννιέται η πορνεία και κάθε σαρκική ακαθαρσία. Ισχυρό όπλο για την καταπολέμησή της είναι η νηστεία· γι᾽ αυτό και έχει κυρίαρχη θέση μέσα στην περίοδο του Τριωδίου.

Η φιλαργυρία χαρακτηρίζεται από τον απόστολο Παύλο ως η ρίζα όλων των κακών (Α´ Τιμ. ς´ 10). Από αυτήν γεννιέται η πλεονεξία, η κλοπή, η αρπαγή και όλα τα παρόμοια. Η φιλαργυρία σκοτίζει το νου του ανθρώπου και ματαιώνει τη σωστή λειτουργία του λογικού του. Για το λόγο αυτό, στο τριώδιο προβάλλεται και η ελεημοσύνη ως το αντίδοτο της πλεονεξίας.

Η κενοδοξία αποτελεί λεπτότατο πάθος, που οδηγεί στην υπερηφάνεια. Όπως μάς αποκαλύπτει η περίπτωση του φαρισαίου, χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι ότι συνδέεται εύκολα με κάθε ενάρετο έργο και εμφανίζεται μαζί με τις αρετές. Καταπολεμείται με ιδιαίτερη δυσκολία και αποτελεί εμπόδιο για την αρετή. Μοναδικό μέσο για την καταπολέμησή της είναι η ταπείνωση.