ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ: Β΄ ΛΟΥΚΑ

Τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη

Ἱεροκήρυκος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης

«Γίνεσθε οἰκτίρμονες, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».

Επαναστατικό το κήρυγμα του Κυρίου, στην επί του όρους ομιλία του. Καταλυτικό για τα αμαρτωλά έθιμα που επικρατούσαν και τις κακές παραδόσεις. Αντίθετο με τις κοσμικές αντιλήψεις, με τις πλάνες των φιλοσόφων, με τους κοινωνικούς θεσμούς της εποχής εκείνης. Και όχι μόνο της εποχής εκείνης αλλά και κάθε εποχής και κάθε κοινωνίας, η οποία ζει στο σκοτάδι της πλάνης, στη δουλεία της αμαρτίας και στη κυριαρχία του εγωισμού. Η διδασκαλία του Χριστού έχει πηγή της τον Θεάνθρωπο Κύριο και θέλει να εξομοιώσει τον άνθρωπο προς τον Θεό. «Γίνεσθε οἰκτίρμονες, λέει, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».  

Πρότυπό μας και υπόδειγμα πρέπει να είναι ο απειροτέλειος Θεός. Σκοπός και καθημερινή επιδίωξή μας η ομοίωσή μας με τον Πανάγαθο Πατέρα μας. Ο Θεός είναι αγάπη και την αγάπη του αυτή την δείχνει σε όλους τους ανθρώπους· κατά τον ίδιο τρόπο κι εμείς πρέπει να τρέφομε αγάπη προς όλους. Οικτίρμων και ελεήμων ο Κύριος προς τους ανθρώπους· σπλαχνικοί, συμπονετικοί, φιλάδελφοι και εμείς προς όλους, είτε είναι γνωστοί, είτε ξένοι, είτε εχθροί, είτε φίλοι.

«Πατέρα οἰκτιρμῶν», ονομάζει ο Απόστολος Παύλος τον Θεό . Σπλαχνικό δηλαδή προς όλους· αστείρευτη, πλούσια πηγή, από την οποία ανεξάντλητη αναβλύζει πάντοτε η ευσπλαχνία, η καλοσύνη, το έλεος. 

«Θελητήν ἐλέους» τον ονομάζει ο προφήτης Μιχαίας , για να φανερώσει ότι ο Θεός θέλει και ευχαριστείται πάντοτε να εκδηλώνει την ευσπλαχνία του προς τους ανθρώπους, να συγχωρεί τα σφάλματά τους, να εξαλείφει τις αμαρτίες τους., να διαγράφει την ενοχή τους, να τους προσφέρει απλόχερα πάντοτε τον πλούτο των υλικών και πνευματικών δωρεών του. Τα πατρικά του σπλάγχνα τον κάνουν να παραβλέπει την απρεπή και βλάσφημη προς αυτόν συμπεριφορά μας, την ασέβεια και αναίδειά μας.

Εμείς τον εγκαταλείπουμε και θέλουμε να φύγουμε μακριά απ’ αυτόν και Εκείνος μάς καταδιώκει με το έλεός του όλες τις ημέρες της ζωής μας  «τό ἒλεός σου Κύριε καταδιώξει με πσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς μου». Ποτέ μα ποτέ δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού, αλλά ποθεί διακαώς την μετάνοια, την επιστροφή και τη σωτηρία του. Ο Κύριος, για να αισθητοποιήσει αυτή την πατρική ευσπλαχνία του Θεού προς όλους, δίκαιους και αμαρτωλούς, φέρνει ένα παραστατικό παράδειγμα.  Ο Θεός και Πατέρας, λέει, «τόν ἣλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπί πονηρούς καί ἀγαθούς καί βρέχει ἐπί δικαίους καί ἀδίκους» . Όλους τους θεωρεί παιδιά του, όλους τους θεωρεί άξιους οίκτου και ευσπλαχνίας. Δεν κάνει διάκριση στην προσφορά των δωρεών του. Τον ζωογόνο ήλιο και την ευεργετική βροχή την στέλνει σε όλους, διότι, ως Πατέρας φιλόστοργος, όλους τους αγαπά και κανένα δεν μισεί. Αυτός, λοιπόν, είναι – και πρέπει πάντοτε να είναι – το πρότυπο μας. «Γίνεσθε οἰκτίρμονες, είπε ο Κύριος, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί».

Τα είπε αυτά ο Κύριος σε μια εποχή βαρβαρότητας και σκληρότητας. Σε μια εποχή κατά την οποία ο οίκτος και η ευσπλαχνία ήταν άγνωστα, μάλλον θεωρούνταν ως αδυναμία, ενώ δύναμη και ηρωισμός θεωρούνταν η ανταπόδοση του κακού. Και αυτοί ακόμη οι Εβραίοι είχαν ως νόμο την ανταπόδοση του κακού που τους έκαναν με το ίδιο κακό. Γράφει το βιβλίο της Εξόδου: «ψυχήν (ζωήν) ἀντί ψυχῆς, ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ, ὀδόντα ἀντί ὀδόντος, χεῖρα ἀντί χειρός, πόδα ἀντί ποδός, κατάκαυμα ἀντί κατακαύματος, τραῦμα ἀντί τραύματος, μώλωπα ἀντί μώλωπος» .

Αυτά όμως καταργήθηκαν πλέον με τη διδασκαλία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Δεν έχουν ισχύ. Ισχύ έχει πλέον η αγάπη, η συγγνώμη, η ευσπλαχνία. Ο αμαρτωλός είναι άξιος οίκτου για το κακό που διαπράττει και για τα κακά τα οποία ο ίδιος υφίσταται εξαιτίας της κακίας του. Είναι ο ψυχικά ασθενής, τον οποίο βλέπει κανείς με συμπόνια και για την θεραπεία του οποίου εύχεται. Ο καλύτερος τρόπος αντίδρασης προς αυτόν είναι η συγχώρεση και κάτι ακόμη περισσότερο, η ανταπόδοση του καλού αντί κακού.

Αυτό ακριβώς επιβάλλει η αληθινή αγάπη. Εάν ο Θεός ελεεί και οικτείρει και στέλνει αφειδώλευτα τις δωρεές του προς εμάς τους αμαρτωλούς, το ίδιο πρέπει να κάνουμε κι εμείς σε εκείνους που μας αδικούν. Αυτή η συμπόνια και η αγάπη είναι προσφορά στην κοινωνία, είναι κέρδος για μας. «Ἐνδύσασθε… σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ», λέει ο Απόστολος Παύλος . «Η αγάπη, έγραφε ο Κλήμης, επίσκοπος Ρώμης, μάς συνδέει προς τον Θεό· η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών· η αγάπη μακροθυμεί. Τίποτε το τραχύ και σκληρό δεν υπάρχει σ’ αυτήν, καμία υπερηφάνεια, καμία διαίρεση, κανένα σχίσμα. Η αγάπη δεν δυσφορεί και δεν γογγύζει· τα πάντα πράττει με ομόνοια και ειρήνη. Χωρίς την αγάπη και την συμπόνια είναι αδύνατον να ευαρεστήσουμε τον Θεό».

Η αγάπη και η συμπόνια μπορεί να συγκινήσει και τον εχθρό ακόμη. Να απαλύνει την καρδιά του, να του εμπνεύσει συναίσθηση, να τον οδηγήσει σε μετάνοια, να τον φέρει κοντά στον Θεό. Είναι λίγα τα περιστατικά, κατά τα οποία σκληροί εχθροί βρήκαν τον δρόμο της σωτηρίας, εξαιτίας της αγάπης και της καλοσύνης αυτού που αδίκησαν; 

Ας το επαναλάβουμε για άλλη μια φορά· η αγάπη είναι προτιμότερη από το μίσος, η συγχώρεση από την μνησικακία, η καλοσύνη από την εχθρότητα, η ευσπλαχνία από την σκληρότητα, η ανταπόδοση του καλού αντί του κακού. Στην εφαρμογή όλων αυτών θα γνωρίσουμε, την ανεκτίμητη αξία που έχουν τα λόγια του Κυρίου μας· «Γίνεσθε οἰκτίρμονες, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί». Αμήν.