Ούτος λοιπόν ανατέλλει σήμερον ως λαμπρότατος Ήλιος, και λάμπει ωραίος από τον τάφον ως από ορίζοντα ανατολικόν και θάλαμον βασιλικόν!

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Τροπάριον
Ὡς ἐνιαύσιος ἀμνός, ὁ εὐλογούμενος ἡμῖν,
στέφανος χρηστός εκουσίως, ὑπέρ πάντων τέθυται,
Πάσχα το καθαρτήριον· καὶ αὖθις ἐκ τοῦ τάφου ὡραῖος,
δικαιοσύνης ἡμῖν ἔλαμψεν ἥλιος.
Ερμηνεία
Επειδή εν τω ανωτέρω Τροπαρίω αλληγόρησεν εις τον Χριστόν ο Ιερός Μελωδός το είναι άρσεν, και αμνόν, και άμωμον, και τέλειον το πρόβατον εκείνο, το εις το Φάσκα σφαγιαζόμενον, τώρα εδώ αλληγορεί εις τον αυτόν Χριστόν και το ενιαύσιον: ήτοι το χρονιάρικον του προβάτου εκείνου.
Γράφει γαρ ο Νόμος· «Το πρόβατον εκείνο ενιαύσιον έσται υμίν» (Εξ. ιβ’ 5).
Ερανίζεται δε το Τροπάριον τούτο από τα λόγια του αυτού Γρηγορίου του Θεολόγου. Επειδή δε εκείνος ενιαύσιον τον Χριστόν καλεί και δι’ άλλας μεν αιτίας, μάλιστα δε ως στέφανον χρηστότητος ευλογούμενον, καθώς και ο Δαβίδ λέγει «Ευλογήσεις τον στέφανον του ενιαυτού της χρηστότητος σου» (Ψαλ. ξδ’ 12), και ως Ήλιον δικαιοσύνης απαρτίζοντα και τελειώνοντα τον κύκλον των αρετών, διά τούτο και ο σοφός Ιωάννης ούτω το μέλος μεταχειρίζεται, λέγων· Ο ευλογούμενος σήμερον και δοξολογούμενος από ημάς Κύριος είναι στέφανος χρηστός (ήτοι αγαθός).
Διά του Η δε πρέπει να γράφεται το, Χρηστός, και όχι διά του Ι, καθώς εις τα περισσότερα αντίγραφα εσφαλμένως γράφεται, ίνα μη η χρήσις του Προφήτου Δαβίδ παραβλαβή, η λέγουσα· «Ευλογήσεις τον στέφανον του ενιαυτού της χρηστότητός σου»· διότι και ο Θεολόγος «Στέφανον, είπεν ανωτέρω, χρηστότητος ευλογούμενον».
Διατί δε στέφανος χρηστότητος ο Δεσπότης Χριστός ονομάζεται; Διότι περιέχει εν εαυτώ κυκλοτερώς και εις είδος στεφάνου κάθε χρηστότητα και αγαθωσύνην· ή διότι υπό της ιδικής του χρηστότητος νικώμενος, κατεδέχθη να στεφανωθή δι’ ημάς με τας ακάνθας, καθώς εν τω Άσματι γράφεται· «Εξέλθετε και ίδετε εν τω Βασιλεί Σολομών (ήτοι εν τω ειρηνικώ Χριστώ) εν τω στεφάνω, ω εστεφάνωσεν αυτόν η μήτηρ αυτού (η συναγωγή δηλ. των Ιουδαίων, διότι εξ αυτής εγεννήθη το κατά σάρκα) εν ημέρα νυμφεύσεως αυτού, και εν ημέρα ευφροσύνης καρδίας αυτού» (Ασ. γ’ 11), (όταν δηλαδή ενυμφεύθη την εξ Εθνών Εκκλησίαν κατά την ημέραν της μεγάλης Παρασκευής).
Ο Χριστός λοιπόν όπου είναι το αληθινόν και καθαρτήριον ημών Πάσχα θεληματικώς εθυσιάσθη διά όλους τους ανθρώπους, ως αμνός χρονιάρικος. Ερανίσθη δε το ρητόν τούτο από τον Παύλον λέγοντα· «Και γαρ το Πάσχα ημών υπέρ ημών ετύθη Χριστός» (α’ Κορ. ε’ 7), αλλά και κατά άλλον λόγον ενιαύσιος λέγεται ο Χριστός, καθό είναι Ήλιος δικαιοσύνης (ήτοι κάθε αρετής) ο τον ενιαυτόν εργαζόμενος διά της χρονικής κυκλοφορίας του «Ανατελεί γαρ, φησίν ο Μαλαχίας, υμίν τοις φοβουμένοις Ήλιος δικαιοσύνης» (Μαλαχ. δ’ 2).
Ούτος λοιπόν ανατέλλει σήμερον ως λαμπρότατος Ήλιος, και λάμπει ωραίος από τον τάφον ως από ορίζοντα ανατολικόν και θάλαμον βασιλικόν· καθώς λέγει περί του Ηλίου και ο Δαβίδ· «Και αυτός ως νυμφίος εκπορευόμενος εκ παστού αυτού» (Ψαλ. τη’ 6).
Το ρητόν του Μαλαχίου ούτως ερμηνεύει ο Αλεξανδρείας Κύριλλος· «Επέλαμψε μεν ο Μονογενής του Θεού Λόγος τοις εν τω δε τω Κόσμω, και την καθ’ ημάς ομοίωσιν υποδύς, γέγονε σαρξ και εσκήνωσεν εν ημίν· εν αχλύι δε όντας και σκότω, καθάπερ τις Ήλιος ταις οικείαις περιαστράπτων μαρμαρυγαίς και την της αληθούς θεογνωσίας ακτίνα λαμπράν ταις των πιστευόντων ψυχαίς ενιείς, καθαρούς απέφηνε και σοφούς και απάσης αγαθοεργίας επιστήμονας· πλην και εις τούτο φαιδρότητος παρενηνεγμένοι πεπλουτισμένοι τε, καθά φησίν ο μακάριος Παύλος, εν παντί λόγω και εν πάση γνώσει και εν πάση σοφία, βλέπομεν άρτι εν εσόπτρω και αινίγματι, και γινώσκομεν εκ μέρους· ήξει δε κατά καιρούς το τέλειον, και εν πληρεστάτη λοιπόν εσόμεθα γνώσει Χριστού, πάλιν ημίν εξ Ουρανού επιλάμψαντος και καταργούντος μεν το εκ μέρους και την εν εσόπτρω και αινίγματι γνώσιν, καταλάμποντος δε ώσπερ τοις τελειωτέροις, και θείου τινός και απορρήτου φωτός αναπιμπλάντος τον νουν και τη του Αγίου Πνεύματος χύσει καταφαιδρύνοντος».

Από το βιβλίο του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, η «Ανάσταση, Διδαχές από την ερμηνεία των ασματικών κανόνων της Κυριακής του Πάσχα, της Αναλήψεως και της Πεντηκοστής» των εκδόσεων Χ.Δ. Τσολακίδη.
https://www.pemptousia.gr/