Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2019

ΤΟ ΜΕΤΟΧΙ ΤΟΥ ΑΣΤΡΑΤΗΓΟΥ


Ἡ Μονή Ἀηστρατήγου ἢ Ἀστρατήγου εἶναι κτισμένη σ’ ἓνα ὂμορφο τοπίο, Β.Δ. τῆς Μονῆς Ἐπανωσήφη, 2 περίπου χιλιόμετρα ἀπό τό χωριό Καρκαδιώτισσα. Τό τοπίο εἶναι κατάφυτο. Δρύς, κυπαρίσσια καί ἂλλα δένδρα δημιουργοῦν μια καταπληκτική εἰκόνα, ἐνῶ σέ πολύ κοντινή ἀπόσταση ἀπό τό μοναστήρι ὑπάρχουν δύο πηγές πού χρησίμευαν γιά τήν ὓδρευση του.
Τά ἱστορικά γεγονότα, ὃσον ἀφορά τήν ἳδρυση καί τήν πορεία τῆς Μονῆς Ἀστρατήγου, δέν εἶναι γνωστά. Δέν εἶναι ἀκόμα γνωστές οἱ συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποίες ἡ Μονή Στρατηγοῦ ὑπήχθη στήν Μονή Ἀπανωσήφη. Τά σοιχεῖα πού ὑπάρχουν συνηγοροῦν στό ὃτι ἡ Μονή τοῦ Ἀηστράτηγου ὑπήρχε πολύ πρίν ἱδρυθεῖ ἡ Μονή Ἀπανωσήφη. Ὁ τοιχογραφικός διάκοσμος καί οἱ ἀναφορές της σέ ἒγγραφα τῶν πρώτων ἐτῶν τῆς Τουρκοκρατίας, ἀποτελοῦν ἀναμφισβήτητη πηγή πληροφοριῶν. δυστυχῶς τό σημερινό Μετόχι τοῦ Ἀηστρατήγου ἒχει ματαβληθεῖ σέ μάντρα αἰγοπροβάτων καί οἱ καταστροφές πού ἒχει ὑποστεῖ ἒχουν ἀλλοιώσει παντελῶς τήν εἰκόνα τῆς Μονῆς καί δέν ἀφήνουν περιθώρια ἑξαξωγῆς συμπερασμ΄των. Ἡ γενική διάταξη τῶν κτισμάτων, πάντως, δείχνει τόν χαρακτῆρα τοῦ κτιριακοῦ συγκροτήματος πού ἦταν μοναστήρι, μᾶλλον μικρό, ἂν καί αὐτό δέν μπορεῖ νά τό ἰσχυρισθεῖ κανείς μέ βεβαιότητα, ἀφοῦ ἀρκετά κτήρια ἒχουν καταπέσει καί ἀφανιστεῖ. Διατηροῦνται ἲχνη περιτοιχίσματος στό ἀνατολικό τμῆμα, ἀλλά δέν εἶναι γνωστό ποιάς ἐποχῆς εἶναι, καθώς καί ἡ εἲσοδος, στά δυτικά. Μερικά ἀπό τά κτήρια ἦταν διώροφα. Φυσικά ἡ Μονή προσαρμόστηκε στίς ἀνάγκες τοῦ μοναστηριακοῦ μετοχίου ὃταν ἒγινε ἐξάρτημα τοῦ Ἀπανωσήφη, καί αὐτόν ἀκριβῶς τόν χαρακτῆρα διατηρεῖ ἀκόμα καί σήμερα. Ὑπήρχε δηλαδή ἓνας Μοναχός- Ἐπιστάτης πού ἐρχόταν ἀπό τόν Ἀπανωσήφη, φρόντιζε τά τοῦ μετοχίου καί λειτουργοῦσε τόν ναό. Μέχρι καί τό 1940 ὑπήρχε ἐπιστάτης στόν Ἀηστράτηγο.
Ὁ ναός εἶναι τοιχογραφημένος, ἀλλά οἱ τοιχογραφίες δέν βρίσκονται καί σέ τόσο καλή κατάσταση λόγῳ τῶν ρηγματώσεων καί τῆς ὑγρασίας. Ἡ παράδοση θέλει τόν ναό νά κτίστηκε ἐπί Νικηφόρου Φωκᾶ, μετά τό 961, δηλαδή, καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Κρήτης ἀπό τούς Ἀγαρηνούς. Φυσικά ἀπό τόν τοιχογραφικό διάκοσμο μπορεῖ νά προσδιορισθεῖ σήμερα ἡ ἐποχή κατά τήν ὁποία τοιχογραφήθηκε (15ος – 16ος αἰών) ἀλλά δέν εἶναι γνωστά ἂλλα στοιχεῖα γιά τήν ἐν γένει κατάσταση τοῦ μοναστηριοῦ ἐκεῖνα τά χρόνια. Ὁ Στέφανος Ξανθουδίδης ἀναφέρει ὃτι ἡ ἐκκλησία εἶναι ἀνακαινισμένη καί ὁ Ἐμμ. Πετράκης ὃτι «φαίνονται εἰς τά θεμέλια ἲχνη παλαιοτέρας». Ὁ ἲδιος (Πετράκης) εἶδε στόν Ἀηστράτηγο ἲχνη κιόνων καί ὑποθέτει ὃτι στήν θέση αὐτή ὑπήρχε ὂχι μόνο παλαιά Μονή, ἀλλά καί ἀρχαῖο ἱερό.
Σήμερα μποροῦμε νά ποῦμε μέ βεβαιότητα ὃτι τό μοναστήρι λειτουργοῦσε κατά τά τελευταία ἒτη τῆς Ἐνετοκρατίας. Εἶναι χαρακτηριστική ἡ πληροφορία πού ἀναφέρεται σέ τουρκικό ἒγγραφο τοῦ 1672, τρία χρόνια δηλαδή μετά τήν ὁλοκλήρωση τῆς κατάληψης τῆς Κρήτης ἀπό τούς Τούρκους. Στό τουρκικό ἱεροδικεῖο ἒφθασε ὑπόθεση διεκδίκησης ἑνός ἀμπελιοῦ πού βρισκόταν κοντά στην Μονή. Διεκδικητές τοῦ ἀμπελιοῦ ἦταν ὁ «Πανάσης υἱός Νικολάου» ἀπό τήν Καρκαδιώτισσα καί ὁ «Μελέτιος υἱός Μανιοῦ, κληρικός, Ἡγούμενος τῆς ἐν τῇ περιφερείᾳ τοῦ χωρίου Ἀγαλαδές κειμένης Μονῆς (Μαναστίρ) ὀνομαζομένου Στρατηγοῦ…». Ἀνάμεσα στά ἐπιχειρήματα τοῦ Μελετίου ἦταν «κεῖται αὓτη ἐν τῇ περιοχῇ τῆς Μονῆς καί ὃτι κατά τήν Νέαν Ἀπογραφήν κατεχωρίσθη εἰς τά κτήματα τῆς Μονῆς,… καί ὃτι κατά τήν ἐποχήν τῶν Φράγκων ἐδίδετο εἰς τήν Μονήν τό τρίτον τοῦ εἰσοδήματός της…».
Ἡ σαφής ἀναφορά στήν «ἐποχή τῶν Φράγκων» ἀποτελεῖ καί τήν ἀρχαιότερη γνωστή πληροφορία γιά τό μοναστήρι. Ὃπως προκύπτει λοιπόν ἀπό τά τουρκικά ἒγγραφα, ἡ Μονή ἐπιβίωσε καί τῆς τουρκικῆς κατάκτησης. Σέ παλαιότερο ἒγγραφο (1671) ἀναφέρεται ὃτι τό ἂμπέλι τῆς Ἐργίνας Τομάζου ἀπό τήν Καρκαδιώτισσα συνορεύει μέ ἀμπέλι τῆς Μονῆς Στρατηγοῦ.
Καθοριστικῆς σημασίας γιά τήν πορεία τοῦ μοναστηριοῦ ὑπήρξε ἡ ἐπιδημία πανώλους τοῦ 1655. τότε ἐρημώθηκε τό χωριό Ἀγαλαντές ἢ Ἀγαλαδές. Ὁ Ἐμμ. Πετράκης ὑποθέτει ὃτι ἡ Μονή ἐρημώθηκε τότε (1655) καί οἱ καλόγεροι πού γλύτωσαν ἀπό τήν ἐπιδημία ἐγκατέλειψαν τήν Μονή Στρατηγοῦ καί ἐγκαταστάθηκαν στήν Μονή Ἀπανωσήφη. Ἡ ὑπόθεση αὐτή δέν εὐσταθεῖ. Μπορεῖ νά ἐγκατέλειψαν τήν Μονή τους οἱ Μοναχοί τοῦ Ἀηστράτηγου, ἀλλά προσωρινά, μέχρι νά κοπάσει τό θανατικό. Ἂλλωστε, ὃπως εἲδαμε ἡ Μονή εἶχε Ἡγούμενο 17 χρόνια μετά, τό 1672. Ἡ πανούκλα τοῦ 1655 ὃμως μπορεῖ νά μείωσε κατά πολύ τόν πληθυσμό τῆς Μονῆς καί ἀπό τότε νά ἂρχισε ἡ παρακμή, πού τήν ὀδήγησε στήν ἐγκατάλειψη.









Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου