Ο αντιφατικός εαυτός μας

Ο ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟΣ ΕΑΥΤΟΣ ΜΑΣ (ΠΟΛΛΑΚΙΣ ΠΙΠΤΕΙ ΕΙΣ ΤΟ ΠΥΡ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΚΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΥΔΩΡ)

 Συχνά στη ζωή μας διαπιστώνουμε αντιφατικές συμπεριφορές. Οι άνθρωποι γινόμαστε κυκλοθυμικοί. Αλλάζει η διάθεσή μας με τέτοιον τρόπο που να μην μπορούμε ούτε εμείς να ψυχολογήσουμε τον εαυτό μας, πόσο μάλλον οι άλλοι. Κάποτε ισχύει για μας το τραγούδι «άλλα λέω, άλλα κάνω κι άλλα εννοώ». Αυτή η αντιφατική συμπεριφορά δεν μας επιτρέπει να μπορούμε ούτε τον εαυτό μας να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε, αλλά ούτε και να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα για τους άλλους, διότι η αντιφατικότητα χαρακτηρίζει κι εκείνους. Στην προσπάθεια για ερμηνεία του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς, θεωρούμε ότι η πολλαπλότητα των επιλογών που μας δίνεται, η επιθυμία να κερδίσουμε, άλλοτε ο φόβος και η δειλία στο να κάνουμε πράξη αυτό που επιζητούμε, αλλά και η ασυνέπεια των πολλών που μας παρασύρει στην ίδια οδό, είναι λόγοι που επικαλούμαστε. Δεν περνά όμως από τον νου μας ότι η αστάθεια είναι στοιχείο επιρροής του κακού. Στοιχείο χαρακτήρα που δεν έχει ισχυρή αυτογνωσία, ούτε και θέληση να φέρει εις πέρας τις σκέψεις και επιθυμίες του, ιδίως όταν αυτές αποσκοπούν στην αυθεντική πρόοδο τα ύπαρξης, στον αγώνα για αρετή, στην οδό του Θεού.

 Ο Χριστός, μετά την μεταμόρφωσή του στο όρος Θαβώρ, βρέθηκε μπροστά σε μία τέτοια κατάσταση. Ένας πατέρας πέφτει στα πόδια Του και Τον παρακαλεί να απαλλάξει τον σεληνιαζόμενο και επιληπτικό υιό του από την δαιμονική επίδραση, την οποία οι μαθητές δεν κατάφεραν να αποτραβήξουν. Σημειώνει χαρακτηριστικά ότι το πνεύμα του κακού κάνει τον γιό του «πολλάκις» να «πίπτει εις το πυρ και πολλάκις εις το ύδωρ» (Ματθ. 17, 15). Το νερό και η φωτιά είναι δύο εντελώς αντίθετα στοιχεία. Όπου υπάρχει νερό, δεν υπάρχει η φωτιά και το αντίστροφο. Στην περίπτωση του παιδιού, το δαιμονικό πνεύμα το ρίχνει και στο ένα και στο άλλο στοιχείο, κάνοντάς το να συμπεριφέρεται αντιφατικά και ταυτόχρονα καταστροφικά. Γιατί τα δύο στοιχεία από μόνα τους είναι ικανά είτε να πνίξουν είτε να κάψουν το παιδί. Η αντιφατικότητα εδώ συνεπάγεται τον θάνατο. Την ίδια στιγμή όμως μένει δυσερμήνευτη. Δε θα ήταν αρκετό μόνο το ένα από τα δύο στοιχεία;

Ο διάβολος τρελαίνει τον άνθρωπο, όταν τον ελέγχει. Τον κάνει να μην έχει σειρά στη ζωή του. Να φάσκει και να αντιφάσκει. Να μην μπορεί να ισορροπήσει. Και ο τελικός σκοπός του διαβόλου είναι να πάρει τη ζωή του ανθρώπου, όχι κατ’ ανάγκην τη βιολογική, αλλά, κυρίως, την πνευματική, να τον απομακρύνει από τον Θεό και να μην του επιτρέψει να λειτουργήσει ισορροπημένα. Αυτή η κατάσταση προεκτείνεται σε όλες τις αντιφάσεις του ανθρώπου. Όταν ο νους και η καρδιά μας, η ύπαρξή μας δεν είναι αποφασισμένη να ακολουθεί μία σειρά, να έχει συνέπεια, να μην υποκρίνεται, αλλά να είναι ειλικρινής, τότε βαδίζει προς μία καταστροφικότητα, η οποία είναι και ψυχολογική, αλλά και κοινωνική. Ψυχολογική, διότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του, γιατί κάνει ό,τι κάνει, όπως επίσης και γιατί δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος, καθώς η παρορμητικότητα, η αστάθεια και η ανισορροπία μόνο πρόσκαιρα μπορούν να δώσουν ευχαρίστηση. Μόλις ο άνθρωπος εκπληρώσει το άμεσο θέλημά του, θα διαπιστώσει ότι η ασυνέπεια, η απειθαρχία, η απουσία βούλησης η οποία φτάνει τις επιλογές μέσω του αγώνα στην νίκη ή, τουλάχιστον, στην ήρεμη συνείδηση, δεν του επιτρέπουν να είναι ήσυχος, να χαρεί σε διάρκεια ό,τι νομίζει ότι του αρέσει, με αποτέλεσμα να μην είναι ευτυχής. Παράλληλα, ένας ασταθής και ανισόρροπος άνθρωπος δεν γεννά εμπιστοσύνη στις σχέσεις του, με αποτέλεσμα αυτές γρήγορα να διαλύονται και τα τραύματα να γίνονται εμφανή, καθώς η αγάπη δεν είναι δυνατή.

 Ο διάβολος βεβαίως βοηθιέται από την ελευθερία μας, η οποία μας πείθει ότι δε χρειάζονται τρία πολύτιμα στοιχεία, όπως ο Χριστός επισημαίνει: η πίστη, η προσευχή και η νηστεία. Παρότι δεν φαίνεται ότι συμβάλλουν στην ισορροπία του εαυτού μας, εντούτοις αυτά τα τρία στοιχεία είναι πολυτιμότατα, για να νικήσουμε την αντιφατικότητά μας και να χτίσουμε έναν δυνατό χαρακτήρα, με νόημα και σταθερότητα. 

 Η πίστη μας δίνει την βεβαιότητα ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον αγώνα για βούληση προς το αγαθό, για σταθερότητα, για υπέρβαση του φόβου της ήττας ή των συνεπειών των επιλογών μας σε σχέση με τους άλλους που ζητούν ευκολία. Υπάρχει ο Θεός, ο Οποίος μας βοηθά να νικήσουμε το πειρασμό να παραδινόμαστε άλλοτε στη φωτιά και άλλοτε στο νερό και, ταυτόχρονα, να αποκτούμε ίαση στην ψυχή μας, να ξέρουμε ποιοι είμαστε και πού πορευόμαστε.

 Η προσευχή είναι η υπέρβαση του εγωκεντρισμού μας. Είναι η πίστη στην πράξη. Η αίσθηση ότι δεν είναι το δαιμονικό πνεύμα, το κακό, ο εγωκεντρικός τρόπος του πολιτισμού, η υπερήφανη αίσθηση της παντογνωσίας το κλειδί, αλλά η ταπεινή εναπόθεση στον Θεό των αδυναμιών μας και η εκζήτηση της βοήθειάς Του. 

 Η νηστεία πάλι βάζει τον εαυτό μας σε πειθαρχία. Χωρίς να περιορίζει το εύρος των επιλογών μας, διότι δεν παύουμε να είμαστε ελεύθεροι, μας βάζει όρια και μέτρα επειδή εμείς το διαλέγουμε. Νικάμε το θέλημά μας και μέσα από την υπακοή στο θέλημα του Θεού δείχνουμε στο δαιμονικό πνεύμα ότι υπάρχει αυτός ο δρόμος, τον οποίο αυτό δε θέλησε να ακολουθήσει, αλλά και στον εαυτό μας ότι μπορούμε, σε πείσμα των καιρών, να ακολουθήσουμε αυτό που αποφασίζουμε, να υπολογίσουμε τις συνέπειες της αντιφατικότητας και να κάνουμε όσα θεωρούμε σωστά, όσα λέμε, όσα εννοούμε, με σχέδιο. Με πειθαρχία στον εαυτό μας. Με επίγνωση του τι μπορούμε και τι όχι και με εμπιστοσύνη στη χάρη του Θεού που αναπληρώνει τα ελλείποντά μας.

Οι καιροί μας επιβραβεύουν το ψέμα. Η αντιφατικότητα μας βγάζει ψεύτες. Καμαρώνουμε κάποτε γι’ αυτό ή δεν μας ενδιαφέρει, διότι έχουμε και θρασύτητα. Το να πέφτουμε στη φωτιά και στο νερό ταυτόχρονα δεν είναι πρόβλημα για μας, αρκεί να κάνουμε το θέλημά μας και μάλιστα, αυτό της στιγμής. Είτε το κατανοούμε είτε όχι, ουσιαστικά είμαστε παραδομένοι στον τρόπο του δαιμονικού πνεύματος. Ο Χριστός όμως είναι η αλήθεια. Είναι η ίαση της αντιφατικής ψυχής. Είναι Αυτός που εκδιώκει το κακό και μας δίνει πορεία χαράς και νοήματος που διαρκούν. Η δική μας συνεισφορά είναι η πίστη, η προσευχή, η νηστεία, για να μπορούμε να έχουμε ισχυρή βούληση, να θέλουμε και να παλεύουμε! . Ακόμη κι αν μειοψηφούμε στον κόσμο της αντίφασης, ακόμη κι αν αισθανόμαστε ότι το ψέμα μάς εμπαίζει και οι άλλοι δεν μας δίνουν περιθώρια σταθερότητας στις σχέσεις μαζί τους, εμείς ας επιμείνουμε. Ας μην ανήκουμε στην άπιστη και διεφθαρμένη γενιά, αλλά σ’ αυτήν του Κυρίου Ιησού. Την μεταμορφωμένη και αναστημένη!

π.Θεμιστοκλής Μουρτζανός

https://proskynitis.blogspot.