Η αυτομεμψία του Τελώνη

Μια μορφή της ταπεινώσεως είναι και η αυτομεμψία. Μεμφόμαστε τον εαυτό μας για τα αμαρτήματα που διέπραξε. Αυτό έκανε και ο Τελώνης. Ο ιερός Χρυσόστομος γράφει πως δεν υπάρχει άλλο φάρμακο καλύτερο για τη συγχώρηση των αμαρτημάτων μας, «ὡς ἡ συνεχής αὐτῶν ἀνάμνησις καί ἡ διηνεκής αὐτῶν κατηγορία», δηλαδή να θυμόμαστε συνεχώς τα αμαρτήματά μας και να κατηγορούμε τον εαυτό μας γι᾽ αυτά. Η αυτομεμψία μας κόβει την κακή παρρησία στο Θεό. Πολύ σημαντικός παράγοντας για τη σωτηρία μας είναι η διάθεση της καρδιάς μας, η κατάγνωση του εαυτού μας, τα δάκρυα της μεταμέλειας, η έλλειψη υπερηφανείας και η αυτομεμψία. Αυτός, που μέμφεται τον εαυτό του, δεν κατηγορεί κανένα άλλο, μόνο τον εαυτό του βρίσκει ένοχο. Η ταπείνωση και η αυτομεμψία είναι όχημα, που μάς μεταφέρει στον ουρανό. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αυτή την καάσταση την ταυτίζει με την κατάσταση των αγγέλων, που νικά κάθε ανθρώπινη κακία.