H οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η αδυναμία αντιμετώπισής της και ο ρόλος της ενοριακής κοινότητας στο πρόβλημα της ανεργίας των νέων!

Γράφει ο Δρ Κωνσταντίνος Β. Ζορμπάς, για το Amen.gr

Διαπιστώσεις

Το τελευταίο διάστημα η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στρέψει την προσοχή της στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων. Σαφώς και είναι πολύ θετικές οι εξαγγελίες για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων στις χώρες του Νότου. Οι πόροι όμως που διατίθενται είναι μικροί και δεν επαρκούν. Δεν φαίνεται ή τουλάχιστον δεν διακρίνεται ακόμη μια συντονισμένη γενικότερη αναπτυξιακή αναπροσαρμογή της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής. Τα προγράμματα στήριξης των νέων ανέργων εξανεμίζονται όταν παράλληλα υιοθετείται μια πολιτική γενικευμένης λιτότητας. Το αποτέλεσμα είναι αντί να «ανακουφίζεις» τους ανέργους, τους «πολλαπλασιάζεις»! Και αυτός ο «πολλαπλασιαμσός», έστω και με καθυστέρυση ετών, αρχίζει να ανησυχεί τους πολιτικούς ευρωπαίους ηγέτες. Κινδυνεύει η ενότητα και η ίδια η κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη, γιατί η ανεργία των νέων, κατά τον Υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκαν Σόιμπλε, «θέτει υπό κρίση την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής δράσης». Τα έξι δισεκατομμύρια Ευρώ που διατέθηκαν για την ανεργία των νέων δεν είναι αρκετά, δήλωσε ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Βέρνερ Χόγιερ, «με δεδομένο το υψηλό μέγεθος του προβλήματος, είναι σταγόνα στον ωκεανό»! Και φυσικά η ανησυχία επικεντρώνεται σε ένα ουσιαστικό γεγονός, που όπως ομολογείται και από τον Γάλλο Ζακ Αταλί, έναν από τους σημαντικότερους λόγιους οικονομολόγους της εποχής μας, υπάρχει φόβος μιας γενικευμένης κοινωνικής επανάστασης, γιατί «η πολιτική τάξη έχει απολέσει τη νομιμότητά της». Τα μνημόνια, οι μεταρρυθμίσεις και η μείωση των δαπανών σε βασικούς τομείς δεν προκαλούν απλώς αύξηση της ανεργίας, αλλά πυροδοτούν πολλαπλές κοινωνικές αντιδράσεις. Οι διαδηλώσεις στις χώρες που πλήττονται είναι το προμήνυμα. Η ανεργία στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αντώνιο Σαμαρά, έφτασε το 27%,  ενώ το 60% είναι άνεργοι νέοι κάτω από 25 ετών και περίπου 200.000 οικογένειες δεν έχουν ούτε ένα εργαζόμενο (Ομιλία στη Φιλανδία, 7.6.2013).Πού επικεντρώνεται το πρόβλημα;

Όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες αρχίζουν να ομολογούν ότι υπάρχει ουσιαστικό πρόβλημα ως προ τη διαχείριση της κρίσης, ενώ πολλοί «γκουρού» οικονομολόγοι επιβεβαιώνουν πλέον ότι έκαναν λάθη στην αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης (ΔΝΤ, πολλαπλασιαστές, ανεργία κλπ.). Το πρόβλημα της εξόδου της Ευρώπης αυτή τη στιγμή από την κρίση δεν είναι τόσο στενά οικονομικό, όσο θεσμικό και πολιτικό... Και εάν δεν είναι μόνο οικονομικό, όπως πολλοί οικονομολόγοι το υπογραμμίζουν, τότε είναι και κάτι άλλο… Αλλά τί; Σε πολιτικό επίπεδο γίνεται πια ευρύτερα αντιληπτό ότι εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αλλάξει προς μια κατεύθυνση πλήρους ομοσπονδιοποίησης, με δημοκρατική νομιμοποίηση των θεσμών της, με ενιαία εσωτερική αγορά και ισχυρές αναδιανεμητικές πολιτικές με στόχο τη σταθερή μείωση των εθνικών και κοινωνικών ανισοτήτων, δεν θα έχει μέλλον. Δυστυχώς καθυστερεί πολύ ενώ η κρίση «φουντώνει», αντί να «σβήνει»... Γίνονται «βήματα μικρά», σε σχέση με το μέγεθος του προβλήματος. Καλή είναι και η προοπτική της δημιουργίας θέσης Προέδρου «μόνιμης απασχόλησης» στο Eurogroup, όπως και οι «χρονικές διευκολύνσεις» σε επτά ευρωπαϊκές χώρες, που καθιστούν πιο ήπιες τις εφαρμοζόμενες δημοσιονομικές πολιτικές. Αλλά μόνο με αυτά η Ευρώπη θα δεν μπορεί να βγει από την κρίση, ενώ έχει σημαντικά μέσα δραστικής παρέμβασης. Οι Τράπεζες δεν έχουν ακόμη ανταποκριθεί στα αιτήματα νέων για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε με τις διαπιστώσεις αλλά είναι πλέον γεγονός ότι σιγά σιγά επέρχεται μία γενική απαξίωση των ευρωπαίων πολιτών προς την πολιτική και τους πολιτικούς και δημιουργείται ένα είδος σιωπηλής ιδεολογικής συναίνεσης της συντριπτικής πλειοψηφίας προς νέα πολιτικά μορφώματα σε τοπικό - εθνικό επίπεδο και σε όλη την Ευρώπη. Ελληνική κοινωνία και κρίση.

Οι μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα συμπληρώνουν μία πλαστή αισιοδοξία, παράλληλα με τη δημιουργία ενός “ιαματικού ψεύδους”, σημειώνει ο Αλέκος Παπαδόπουλος, το οποίο δεν αφορά στις υποθέσεις της χώρας, αλλά στις εφήμερες εντυπώσεις μιας αμήχανης και εξαντλημένης πλέον διαχείρισης της κρίσης. Το αίσθημα του ατομικού κινδύνου και της ατομικής ελπίδας, συνεχίζει ο ίδιος, απομακρύνει την ελληνική κοινωνία από το να αναπτύξει το αίσθημα του συλλογικού κινδύνου, ώστε να ληφθούν στέρεες εθνικού χαρακτήρα αποφάσεις (βλ. www.apapadopoulos.gr).

Παράλληλα όμως στην ελληνική κοινωνία επικρατούν ποικίλες συγχύσεις από τη συνεχή αντιφατικότητα και την πολλαπλότητα των μηνυμάτων ενός πολιτικού παραπλανητικού λαϊκισμού. Από τη μία αναπτύσσεται η άποψη ότι η σωτηρία της Ελλάδος περνά μέσα από την κατάργηση του «αντιλαϊκού μνημονίου», ενώ από την άλλη καλλιεργείται μία «αισιόδοξη παραμυθία» ότι δήθεν η κρίση είναι πλέον πίσω μας και σύντομα θα επανέλθουμε στον παράδεισο του παρελθόντος. Στην ελληνική κοινωνία έχει, εδώ και καιρό, εγκατασταθεί το πνεύμα του «ατομισμού» και ένας συνεχιζόμενος καταναλωτισμός, που οδηγεί, δυστυχώς στην πλήρη διάλυση της. Η ανυπαρξία όμως μιας γενικότερης πνευματικής καθοδήγησης είναι ευδιάκριτη. Το γεγονός αυτό εξηγεί τη σημερινή μελαγχολία και το «πένθος» της ελληνικής κοινωνίας η οποία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ ή συνεχίζει να πορεύεται μέσα από λάθη ή απλώς από συγκυρίες. Πολλοί διερωτώνται ότι απουσιάζει η φωνή των διανοουμένων (Βλ. Στέλιος Ράμφος, Εφημερίδα Έθνος, 8 Ιουνίου 2013), ακόμη και της ίδιας της Εκκλησίας, ενός εκκλησιαστικού λόγου, ο οποίος ακόμη και όταν υπάρχει είναι εμποτισμένος από καχυποψία ή «τυρβάζη περί πολλά, ενός δε έστι χρεία»! Η Εκκλησία δεν μπορεί να μιλά με όρους οικονομικούς αλλά να θέτει ακριβή ερωτήματα. Εάν για τους πολιτικούς το βασικό ερώτημα είναι «πότε αυτή η κρίση θα λάβει τέλος»(;), για την Εκκλησία το βασικό ερώτημα θα πρέπει να είναι «πόσο μπορεί να μάς αλλάξει αυτή η κρίση» και τι θα αφήσει πίσω της. Για τις θρησκευτικές κοινότητες το καίριο ερώτημα είναι να δημιουργήσουν ευκαιρίες για κοινή κατανόηση, νέες στρατηγικές αλληλεγγύης και βιώσιμες δομές κοινωνικής πρόνοιας.  Ερωτήματα προς τα πού πρέπει να κινηθούμε; Μπορούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις οι οποίες δεν είναι χρηστικές, αλλά αληθινές σχέσεις αλληλεγγύης; Υπάρχει στην ελληνική κοινωνία αυτό το «συνανήκειν» και το «συμμετέχειν» ή διακατέχεται από την ιδιοτέλεια και τον ατομικισμό; Υπάρχουν ακόμη αξίες στην ελληνική κοινωνία ή συνεχίζει το πνεύμα του υπερκαταναλωτισμού ως δήθεν “κεκτημένος” τρόπος ζωής και συμπεριφοράς; Υπάρχει αυτενέργεια των πολιτών και εάν ναι κομίζει κάτι καινούργιο; Βέβαια αυτά μπορεί να είναι ερωτήματα πολιτικά αλλά μερίδιο ευθύνης έχουν και οι πνευματικοί ηγέτες όταν ομολογούν οι ίδιοι ότι η οικονομική κρίση είναι και πνευματική. Μπορέσαμε να αντικαταστήσουμε π.χ. τον καθημερινό καταναλωτισμό με την αντίληψη του “λιτού βίου” ως αξιακής επιλογής; Πώς μετατρέπεται η επιβαλλόμενη εξωτερική λιτότητα σε ένα μοντέλο που διαφέρει εννοιολογικά και ουσιαστικά και εκφράζεται ως τρόπος ζωής και συναντίληψης; Μήπως είναι κι αυτό διαβρωμένο από την αυταρέσκεια και αδυνατεί να συναινέσει σε ένα ολιστικό πρόγραμμα οικονομικής, θεσμικής και λειτουργικής ανασυγκρότησης; Η αγωνία όμως αυτών των σκέψεων σχετίζεται μόνο με το πώς θα αποφύγουμε, αν μπορούμε, την κατάληξη σε ένα ακόμη κοινωνικό αδιέξοδο της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο θα είναι οδυνηρό και θα αποτελεί ένα «ανάπηρο πολιτισμικό καθυστέρημα», σύμφωνα με τον Αλέκο Παπαδόπουλο,  τόσο για την Ελλάδα όσο και την ίδια την Ευρώπη. Στο ερώτημα αυτό ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Herman Van Rompuy, στην πρόσφατη συνάντηση με τους εκκλησιαστικούς ηγέτες (30 Μαΐου 2013) και με θέμα: «Οι πολίτες στην καρδιά του ευρωπαϊκού εγχειρήματος σε καιρούς αλλαγών», μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Ακριβώς όταν αντιμετωπίζουμε τα αποτελέσματα της κρίσης και επιβεβαιώνουμε την προσήλωση στις αξίες μας, διαπιστώνουμε πόσο επείγον είναι το θέμα του πολίτη. Το επείγον αυτό θέμα περιλαμβάνει οικονομικές και κοινωνικές πτυχές, επίσης πολιτισμικές πτυχές και, συνεπώς, την εκπαίδευση και κατάρτιση.…» (βλέπε ΕΔΩ). Ίσως ήταν ο μόνος που έθεσε το πρόβλημα στη σωστή βάση, επιβεβαιώνοντας ότι τελικά το θέμα της παιδείας και του εκκλησιαστικού ήθους είναι καίρια για το μέλλον όχι του κράτους, αλλά της κοινωνίας!

Η αισιοδοξία της αυτενέργειας! Από τις παραπάνω σύντομες παρατηρήσεις προτείνουμε τρεις παράλληλες δράσεις χρηματοδότησης συγκεκριμένων ενοριακών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα:

1.ΑΜΕΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ πρώτη δράση αφορά την άμεση οικονομική υποστήριξη σε συγκεκριμένα άτομα ή οικογένειες που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση λόγω ανεργίας.  Η ξαφνική απώλεια της δουλειάς του ενός εκ των δύο γονέων ή η μείωση των εσόδων, εκ των πραγμάτων γεννά αλλαγές στην καθημερινότητα μιας οικογένειας και κατ' επέκταση των παιδιών με την αλλαγή συμπεριφοράς των γονέων. Πολλοί μάλιστα γονείς είναι αναγκασμένοι να τοποθετούν τα παιδιά τους σε συγκεκριμένες μονάδες στήριξης, ώστε τα παιδιά να αποφύγουν τον κίνδυνο επισιτισμού και να εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή διαβίωση. Ομοίως η ανυπαρξία πρόνοιας απέναντι στα Αμεα δημιουργεί κοινωνικό αποκλεισμό και αδυναμία να ανταπεξέλθουν στην αγορά φαρμάκων, λόγω των περικοπών. Η πρώτη δράση θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει άμεσα και με μικρά οικονομικά ποσά δράσεις όπως η αγορά συγκεκριμένων φαρμάκων, αναπηρικών αμαξιδίων για νέους, βοήθεια κάποιων σχολικών μονάδων σε κάποιο επισιτιστικό πρόγραμμα, βοήθεια σε οικογένειες, χρηματική υποστήριξη για την  δημιουργία ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΙΑΤΡΕΙΩΝ-ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ κ.ά. Σίγουρα πολλά από αυτά ήδη υλοποιούνται.

2.ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΗ παραπάνω δράση φυσικά μόνο «αμυντικό» χαρακτήρα θα μπορούσε να έχει και να επιτρέψει την άμεση αντιμετώπιση των νέων ανέργων, κυρίως σε οικογένειες που έχασαν την εργασία και οι δύο γονείς, για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Σήμερα όμως πρέπει να «επενδύσουμε» ως Εκκλησία και στην φιλανθρωπία. Εάν δεχθούμε την προβληματική της «venture philanthropy» μια φιλανθρωπική «επένδυση» μπορεί σαφώς να έχει ένα ενδεχόμενο ρίσκου. Το ρίσκο όμως αυτό σχεδόν μηδενίζεται όταν αρχίζει και ολοκληρώνεται εντός των πλαισίων της εκκλησιαστικής διακονίας. Η Εκκλησία πρέπει να πάει ακόμη πιο μακριά από τα συσσίτια και με το προφητικό της χάρισμα να δημιουργήσει νέες εναλλακτικές μορφές εργασίας για νέους ανέργους.

3.ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑΣ-ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ. Τέλος μία εξίσου σημαντική δράση πρέπει να είναι η μεταφορά τεχνογνωσίας  από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή άλλες κατηγορίες χρηματοδότησης  σε ελληνικές ΜΚΟ ή ακόμη και σε ατομικές πρωτοβουλίες με κοινωνικό προσανατολισμό. Υπάρχουν υγιής δυνάμεις και ενδιαφέρουσες προτάσεις οι οποίες λόγω έλλειψης της πληροφορίας ή ακόμη και του κόστους για την κατάθεση μιας πρότασης απονίπτεται εκ των προτέρων. Κάθε βοήθεια από τη μεριά της Εκκλησίας προς την κατεύθυνση αυτή θα είναι πολύτιμη και θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς νέους ανθρώπους να αναπτύξουν προγράμματα καινοτομίας με βιωσιμότητα.

Ασφαλώς και κάθε άλλου είδους πρόταση είναι ευπρόσδεκτη. Ασφαλώς και η πρόθεση της Εκκλησίας δεν είναι να λύσει το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος. Πολλοί κληρικοί βρίσκονται καθημερινά σε ποικίλα προβλήματα των ενοριτών τους που κάνουν ό,τι μπορούν. Πολλοί όμως είναι και εκείνοι που δυσανασχετούν επικαλούμενοι το γεγονός ότι η Εκκλησία δεν είναι κοινωνικό ταμείο! Οι νέοι κληρικοί μας όμως πρέπει να αναπτύξουν με κάθε τρόπο ενοριακή κοινότητα, η οποία θα έχει «αντικειμενικότητα» και θα βγαίνει από το τι μας αρέσει και θα πηγαίνει στο πατερικό τι είναι χρήσιμο! Κοινή ελπίδα μας είναι ότι κληρικοί και λαϊκοί θα διδαχθούμε από την κρίση αυτή και θα συνεργαστούν για το κοινό καλό των κοινοτήτων τους και της ευρύτερης κοινωνίας στην Ευρώπη. Αυτοί θα πρέπει να εφαρμόσουν ο καθένας  σε τοπικό επίπεδο, στην ενορία του ή σε εθνικό επίπεδο  κοινές  πρακτικές δράσης. Οι χριστιανοί έχουν καθήκον να ενισχύσουν αυτά τα θεμέλια και να οικοδομήσουν πάνω στην πραγματική ελευθερία, την αλήθεια και την αγάπη, δυνάμεις που μόνο αυτές είναι ικανές να υποκινήσουν τους λαούς της Ευρώπης και να κάνουν τους χριστιανούς πιστούς, ισχυρούς παράγοντες για την ανθρώπινη ανάπτυξη στον κοινωνικό, πολιτισμικό, οικονομικό και πολιτικό τομέα. Ελευθερία, Αλήθεια και Αγάπη κινητήριες δυνάμεις και παραδείγματα για την αποστολή μας στη ζωή, για την αισιοδοξία της αυτενέργειας! 

http://www.amen.gr/article14307