Τὸ μέσο τῆς σωτηρίας μας

Νικολόπουλος Ἱερώνυμος (Ἀρχιμανδρίτης)

Καθώς προετοιμαζόμαστε νά ἑορτάσουμε τή μεγάλη ἑορτή τῆς Παγκοσμίου Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, ἡ ὁποία κατά τή λειτουργική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας φέρει τά ἴσα πρός τήν Ἁγία καί Μεγάλη Παρασκευή –γι’ αὐτό καί αὐστηρή νηστεία-, τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς ἡμέρας μᾶς ὑπενθυμίζει μιά ἄλλη παράξενη ὕψωση πού εἶχε προηγηθεῖ καί εἶχε λάβει χώρα στή μέση τῆς ἐρήμου, αἰῶνες πρίν, κατά τήν ἔξοδο τοῦ ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ ἀπό τή δουλεία τῆς Αἰγύπτου. Τί εἶχε συμβεῖ;

Οἱ Ἰουδαῖοι, μή μπορώντας νά περάσουν μέσα ἀπό τό βασίλειο τῆς Ἐδώμ, ἀναγκάστηκαν νά κάνουν κύκλο γιά νά τό παρακάμψουν, μέσα ἀπό περιοχή ἄνυδρη καί ἀπαράκλητη. Κατά τήν προσφιλῆ τους τακτική, ἄρχισαν πάλι τόν γογγυσμό καί τή γκρίνια ἐνάντιόν του Μωυσῆ καί ἐμμέσως ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, λέγοντας πώς τούς ἔβγαλαν ἀπό τήν Αἴγυπτο γιά ν΄ ἀφήσουν τά κόκαλά τους στήν ἔρημο. Μάλιστα, ἐνῶ εἶχαν ὡς τροφή τό μάννα καί ἑπομένως ὀφθαλμοφανή τήν προστασία τοῦ Θεοῦ, ἐπέδειξαν μεγάλη ἀγνωμοσύνη χαρακτηρίζοντὰς το ἄνοστο καί εὐτελή οὐσία. Γιά τή συμπεριφορά τούς αὐτή ὁ Θεός ἐπέτρεψε νά ἐμφανιστοῦν δηλητηριώδη φίδια, τά ὁποῖα πολλούς ὁδήγησαν στόν θάνατο. Οἱ Ἰσραηλίτες ὅμως, μετά ἀπό σαράντα χρόνια περιπλάνηση στήν ἔρημο κι ἔχοντας ἐμπειρία τῆς σχέσης τους μέ τόν Θεό, ἤξεραν τί ἔπρεπε νά κάνουν γιά ν’ ἀποτρέψουν τήν ὀργή του. Ζήτησαν τό θεῖο ἔλεος καί τότε ὁ Θεός ἔδωσε ἐντολή στόν Μωυσῆ νά κατασκευάσει ἕνα χάλκινο ὁμοίωμα φιδιοῦ, νά τό τοποθετήσει ὁριζόντια σ΄ ἕνα στύλο καί νά ὑψώσει τόν πρωτότυπο αὐτό σταυρό στή μέση τοῦ στρατοπέδου. Ὅποιος Ἰσραηλίτης δεχόταν δάγκωμα φιδιοῦ, τό μόνο πού εἶχε νά κάνει ἦταν νά κοιτάξει μέ πίστη στόν Θεό τό ὑψωμένο χάλκινο φίδι, γιά νά σωθεῖ καί νά ἐπιβιώσει ἀπό τό θανατηφόρο δάγκωμα. Δέν τούς ἔσωζε τό χάλκινο φίδι, ἀλλά ἡ πίστη και ἡ ὑπακοή τους πρός τόν Θεό.

Ὁ ὄφις, προτυπώση τῆς ἀνθρώπινης φύσης

Γενικά στήν Ἁγία Γραφή τό φίδι θεωρεῖται προσωποποίηση τοῦ κακοῦ. Τότε γιατί ὁ Θεός δίνει ἐντολή νά ὑψωθεῖ χάλκινο φίδι στήν ἔρημο; Τό φίδι τό ἰοβόλο, μέ τά πλανερά του λόγια, ὁδήγησε τούς πρωτοπλάστους στήν πτώση κι ἑπομένως δηλητηρίασε τήν ἀνθρώπινη φύση μας μέ τήν ἁμαρτία καί τίς συνέπειές της. Ἀντίθετα, τό χάλκινο φίδι, χωρίς νά ἔχει δηλητήριο, ἔσωζε τούς ἀνθρώπους ἀπό τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας τους. Ἑρμηνεύοντας οἱ Πατέρες, θά ποῦν πώς κατά ὅμοιο τρόπο ἔπρεπε νά βρεθεῖ ἀνθρώπινη φύση χωρίς ἁμαρτία, ὥστε νά ὑψωθεῖ γιά νά σώσει ὅσους ἐπέβλεπαν σέ αὐτήν. Καί ὁ μόνος ἀναμάρτητος εἶναι ὁ Χριστός μας. Ἔπρεπε λοιπόν νά ὑψωθεῖ στόν Σταυρό, «ἁμαρτίας ἰοῦ ἐλεύθερος», γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας καί νά προσπορίσει τά σωτήρια ἀποτελέσματα τῆς ἁγιότητας σέ ὅσους ἀποβλέπουν μέ πίστη πρός Αὐτόν.

Θά ἑρμηνεύσει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Καί τότε θάνατο διέφευγαν οἱ Ἰουδαῖοι, ἀλλά τόν πρόσκαιρο, ἐνῶ τώρα ὅσοι πιστεύουν ξεφεύγουν τόν αἰώνιο θάνατο. Ἐκεῖ δαγκώματα φιδιῶν θεράπευε κρεμάμενος ὄφις, ἐνῶ ἐδῶ ὁ Ἐσταυρωμένος Ἰησοῦς θεραπεύει τίς πληγές τοῦ νοητοῦ δράκοντος (τοῦ διαβόλου). Ἐκεῖ, ὅποιος κοίταζε μέ τούς σωματικούς ὀφθαλμούς θεραπευόταν, ἐδῶ ὅποιος βλέπει μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς πετᾶ ἀπό πάνω του κάθε ἁμάρτημα. Φίδι δάγκωνε ἐκεῖ καί φίδι θεράπευε, καί ἐδῶ θάνατος κατέλαβε (τόν Ἐσταυρωμένο) καί θάνατος (μᾶς) ἔσωσε». Μέ ἄλλα λόγια, ὅπως τό χάλκινο φίδι ἦταν ὁμοίωμα τῶν φιδιῶν χωρίς τό δηλητήριό τους, ἔτσι καί ὁ Χριστός μας, μέτοχος τής ἀνθρώπινης φύσης, στερεῖται τοῦ «δηλητηρίου τῆς ἁμαρτίας». Κι ὅπως οἱ δαγκωμένοι ἀπό τά φίδια, κοιτάζοντας τό ὑψωμένο ὁμοίωμα σώζονταν, ἔτσι καί ὅσοι ἐξουθενωμένοι ἀπό τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας ἀποβλέπουν μέ πίστη στό Πάθος τοῦ Σωτήρα, ὑπερβαίνουν τόν θάνατο καί ζοῦν αἰώνια. 

Τό «παράδοξό» της Ὑψώσεως τοῦ Τίμιου Σταυροῦ

Ἐάν ὑπάρχει τόσο ἰσχυρός συμβολισμός μεταξύ της ὕψωσης τοῦ χάλκινου φιδιοῦ καί τῆς Σταύρωσης τοῦ Χριστοῦ, τότε γιατί ὁ Σταυρός ποὺ θά ὑψωθεῖ στήν ἑορτή θά εἶναι χωρίς τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ; Γιατί θά ὑψωθεῖ ὁ Σταυρός μόνος του χωρίς τόν Ἐσταυρωμένο; Μόνο γιά λόγους ἱστορικούς, ἐπειδή ἔτσι ὑψώθηκε ὅταν βρέθηκε ἀπό τήν ἁγία Ἑλένη, ἤ ὅταν ἀνακτήθηκε ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἡράκλειο μετά τή μόνη γνήσια σταυροφορία πού γνώρισε ἡ ἱστορία ἐνάντιον τῶν Περσῶν πού τόν εἶχαν ἁρπάξει;

Ὄχι. Ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο ὁ Σταυρός ὑψώνεται χωρίς Αὐτόν πού ἐπάνω του ὑψώθηκε καί πέθανε, εἶναι ἁπλός. Καί δέν εἶναι ἄλλος ἀπό τό γεγονός ὅτι, ἄν καί ὑψώθηκε ἐπί τοῦ Σταυροῦ ὁ Χριστός, τά ἀποτελέσματα τοῦ Σταυροῦ στόν Χριστό δέν ἦταν μόνιμα. Μέ ἄλλα λόγια, τό γεγονός τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ ἐπί τοῦ Σταυροῦ, ὅσα σωτήρια ἀποτελέσματα κι ἄν προσπόρισε στήν ἀνθρωπότητα, δέν συγκρίνεται μέ τόν θρίαμβο τῆς Ἀναστάσεως. Καί γιά τήν Ἐκκλησία, τό προέχον καί σημαντικό εἶναι νά ὑπερτονισθεῖ ἡ κυρίαρχη καί πρώτη ἑορτή της, ἡ Ἀνάσταση. Ὁ Σταυρός λοιπόν ὑψώνεται κενός, γιατί Ἐκεῖνος πού ἔπαθε ἐπάνω του ἀνέστη. Ὁ Σταυρός δέν ὑπάρχει καί δέν τιμᾶται ὡς ὄργανο θανάτου, ἀλλά ὡς σύμβολο τῆς Ἀνάστασης. Καί ἡ δύναμή του δέν ὀφείλεται μόνο στό ὅτι ἐπάνω του ἔχυσε τό αἷμα Του ὁ Σωτήρας μας, ἀλλά κυρίως στό ὅτι ἐπάνω του ἀποδείχτηκε κυρίαρχος τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου, τόσο ὅταν αὐτεξουσιως παρέδιδε τό πνεῦμα του, ὅσο καί ὅταν μόνος του, μέ τήν Ἀνάστασή του, ἀνέτρεπε τά ἀποτελέσματα τοῦ θανάτου, διασφαλίζοντάς μας τήν ἐλευθερία, τή σωτηρία, τήν ἁγιότητα.

http://www.agiazoni.gr/article.php?id=46542381527387945792