Ω Υπεράγιε θησαυρέ παντός αγιασμού

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Η λαμπρότητα, με την οποία εορτάζει και πανηγυρίζει σήμερα η Αγία μας Εκκλησία, την πανένδοξη κοίμηση και την εις ουρανούς μετάσταση της Υπεραγίας Θεοτόκου, αποτελεί έκφραση ευγνωμοσύνης στο πανάγιο πρόσωπό της και στη διακονία της που συνεχίζεται αδιάκοπη για το ανθρώπινο γένος.

Είναι μία πανήγυρη ζυμωμένη με τις παραδόσεις του ορθοδόξου λαού μας που γνωρίζει να τιμά και να μακαρίζει «την αειμακάριστον και παναμώμητον και μητέρα του Θεού ημών». 

Προφήτες, Πατέρες και ιεροί υμνωδοί προσφέρουν στην πάνσεπτη κοίμηση της Μητέρας του Θεού άνθη ευλαβείας δανεισμένα από το περιβόλι των αρετών της.

Ζωγράφοι θεόφρονες απεικονίζουν ανά τους αιώνες τα ιερά τους αισθήματα και εναποθέτουν με το χρωστήρα τους στα ιερά της εκτυπώματα το χαρακτήρα της μεγαλωσύνης της.

Στα πέρατα της οικουμένης, Ιερά Προσκυνήματα, μεγάλοι Ναοί και Ιερά Παρεκκλήσια διατρανώνουν την απόδειξη του ύμνου : «εμεγάλυνας Χριστέ την τεκούσαν Σε Θεοτόκον»1.

Η κοίμησή της για την ορθόδοξη χώρα μας είναι το θεομητορικό Πάσχα μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού.

Γράφει ο Φώτης Κόντογλου πως : «Μονάχα στην Ελλάδα τιμάται η Παναγία με τον πρεπούμενο τρόπο, δηλαδή με δάκρυα, με πόνο και με ταπεινή αγάπη. Γιατί η Ελλάδα είναι τόπος πονεμένος, χαροκαμένος, βασανισμένος από κάθε λογής βάσανο... Η Παναγία είναι η πικραμένη χαρά της Ορθοδοξίας, το χαροποιόν πένθος, η χαρμολύπη, ο ποταμός ο γλυκερός του ελέους, ο χρυσοπλοκώτατος πύργος και η δεωδεκάτειχος πόλις... Η Παναγία είναι η ελπίδα των απελπισμένων, η χαρά των πικραμένων, το ραβδί των τυφλών, η άγκυρα των θαλασσοδαρμένων, η μάνα των ορφανών»2.

Γι’ αυτό γεμάτος θαυμασμό ο Άγιος Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης ο Ιεροσολυμίτης θα πει χαρακτηριστικά για το πάντιμο πρόσωπό της : «Συ είσαι του ακενώτου μύρου η νέα μυροθήκη...

Συ το θυμίαμα των νοητών αρωμάτων... Συ είσαι το άνθος της αφθαρσίας... η υψωμένη πύλη του ουρανού των ουρανών, η βασίλισσα ολοκλήρου της ανθρωπίνης φύσεως»3.

Επιτρέψτε μου λοιπόν, αυτήν την εόρτια ημέρα, να χρησιμοποιήσω ως οδηγό στον πτωχό αυτό λόγο τον ιεροσολυμίτη Ιεράρχη και να σταθώ σε δυό χαρακτηρισμούς που αποδίδει στο σεπτό πρόσωπο της Παναγίας με την ευκαιρία της πανενδόξου κοιμήσεώς της.

Και, πρώτον, την ονομάζει χορηγό της ζωής. «Ω ζωής χορηγέ και ζωή των ζώντων και συνεργέ του αιτίου της ζωής»4.

Χορηγός της ζωής η Παναγία, αφού στην άχραντη γαστέρα της εσκήνωσε ο Υιός και Λόγος του Θεού, προκειμένου να σώσει το ανθρώπινο γένος.

Με αυτήν τη συγκαταβατική κένωση του Θεού, δηλαδή τη Σάρκωσή Του από την Παρθένο Μαρία, διαλύονται τα αδιέξοδα της ζωής του ανθρώπου, αλλά και συγχρόνως καινοτομούνται οι νόμοι της φύσεως, κατά την έκφραση του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου5.

Ο άναρχος Θεός γεννάται εν χρόνω ως αληθινός άνθρωπος άνευ σποράς, αλλά εκ Πνεύματος Αγίου στη γαστέρα της Παναγίας Παρθένου, χωρίς οδύνες και πόνους, χωρίς να φθαρεί η παρθενία της.

Γι’ αυτό και ψάλλουμε σήμερα : «Νενίκηνται της φύσεως οι όροι, εν σοι Παρθένε άχραντε• παρθενεύει γαρ τόκος, και ζωήν προμνηστεύεται θάνατος»6.

«Γίνεται έτσι η σωτήριος μίξις παρθενίας και τόκου, θεότητος και ανθρωπότητος, πάθους και απαθείας, ζωής και θανάτου»7, και ο Χριστός γίνεται πλέον η σωτηρία του κόσμου, η νέα δημιουργία, η αναγέννηση της ανθρωπότητος και ολοκλήρου της δημιουργίας.

Αυτήν την αναγέννηση και τη νέα ζωή που χαρίζει ο Χριστός, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος την ονομάζει δεύτερο κόσμο, θεανθρώπινο, που είναι η Εκκλησία8.

Αλλά και το σώμα της Παναγίας είναι ζωαρχικόν.

«Δι’ αυτού του σώματος ο ζωαρχικός Ιησούς χάρισε σ’ εμάς την αρχή θειοτέρας ζωής αφού έκανε τη δική μας απαρχή, αρχή ζωής την οποία σχεδίασε υπερφυώς στην παρθενική μήτρα. Ζωαρχικό επομένως το σώμα της Θεοτόκου, αφού δέχτηκε μέσα του όλο αυτό το ζωαρχικό πλήρωμα της θεότητος... που είναι η απαρχή του εν Χριστώ θεωθέντος αδαμιαίου φυράματος»9.

Δι’ αυτής η ανθρώπινη φύση θεώθηκε και ο άνθρωπος μπορεί πλέον να φθάσει στον ύψιστο σκοπό του, που είναι ο αγιασμός και η θέωση και άρα η είσοδός του στη Βασιλεία των Ουρανών.

Γι’ αυτό οφείλουμε ευγνωμοσύνη στην Παναγία, που με την υπακοή της και την αγία της ζωή έγινε μητέρα του Θεού αλλά και πρόξενος ζωής σε κάθε άνθρωπο.

Δεύτερον. Τη χαρακτηρίζει, ο θεοφόρος πατέρας, ως αγία των αγίων.

«Ω άγια και των αγίων αγιοτέρα και υπεράγιε θησαυρέ παντός αγιασμού»10. Η απόλυτη αγιότητα αρμόζει μόνο στο πρόσωπο του Σωτήρος Χριστού. Είναι ο μόνος Άγιος. Γι’ αυτό και επαναλαμβάνουμε σε κάθε Θεία Λειτουργία το «Εις Άγιος, εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός».

Μετά την απόλυτη αυτή αγιότητα του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, έρχεται η σχετική αγιότητα της Υπεραγίας Θεοτόκου, που το Άγιο Πνεύμα της δωρίζει, όταν την επισκιάζει την ημέρα του Ευαγγελισμού.

Γι’ αυτό δεν την ονομάζει απλώς «χαριτωμένη», αλλά «Κεχαριτωμένη», αφού δέχθηκε όλο το πλήρωμα της δωρεάς του Θεού που μπορεί να δοθεί σε κτιστό πλάσμα.

Για το λόγο αυτό κι εμείς, τα παιδιά της, την ονομάζουμε Παναγία, Υπεραγία και Θεοτόκο συγχρόνως αφού, αφ’ ενός μεν γέννησε «Θεόν σεσαρκωμένον», και αφ’ ετέρου ζούμε κάτω από το αδιάπτωτο θεομητορικό της μεγαλείο, απολαμβάνοντας καθημερινά «τον ποταμό τον γλυκερό του ελέους» της11.

Έγινε για τους ανθρώπους η αγία και θεοτελής ζύμη που αρτοποίησε όλο το ανθρώπινο γένος12 και μας έδωσε τη δυνατότητα να καταπατούμε δια του Υιού της το θάνατο και τρεφόμενοι δια των Αχράντων Μυστηρίων να γινόμαστε κοινωνοί θείας φύσεως.

Γι’ αυτό και μετά τη Θεία Ευχαριστία, ευχαριστούμε την Παναγία όλως ιδιαιτέρως γι’ αυτήν την ευλογία που μας χάρισε λέγοντας : «ευχαριστώ σοι, ότι ηξίωσάς με τον ανάξιον κοινωνόν γενέσθαι του αχράντου Σώματος και του τιμίου Αίματος του Υιού σου»13.

Έτσι δικαιολογείται πως οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, όπως ο Όσιος Παΐσιος, ο Όσιος Πορφύριος, η Οσία Σοφία της Κλεισούρας, συμβούλευαν ότι θα πρέπει ο καθένας μας να συνδέεται με το πρόσωπο της Παναγίας • γιατί αυτός που συνδέεται μαζί της, συνδέεται με τον Υιό και Θεό της, άρα γίνεται νέος στο φρόνημα και κάνει τη μεγαλύτερη επανάσταση στον εαυτό του, δηλαδή προσαρμόζει την πορεία του προς τη θέωση14.

«Τώρα που η Θεοτόκος έκλεισε τους αισθητούς οφθαλμούς, υψώνει για χάρι μας τους νοητούς, σαν λαμπρούς και μεγάλους φωστήρες που ποτέ ως τώρα δεν βασίλεψαν, για να αγρυπνούν και να εξιλεώνουν τον Θεό υπέρ της σωτηρίας του κόσμου. Τώρα, ενώ στα θεοκίνητα χείλη της εσίγασε ο έναρθρος λόγος, αείλαλο ανοίγει το πρεσβευτικό της στόμα υπέρ όλου του γένους. Τώρα, ενώ συνέστειλε τις σωματικές και θεοφόρες της παλάμες, τις υψώνει άφθαρτες προς τον Δεσπότη υπέρ ολόκληρης της οικουμένης»15.

Κι ενώ εμείς σήμερα στενάζουμε και υποφέρουμε από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες που σαν πελώρια κύματα υψώνονται απέναντί μας, συγχρόνως χαιρόμαστε γιατί έχουμε πρέσβειρα στο θρόνο της Θείας Μεγαλωσύνης.

Δακρύζουμε και πολλές φορές πέφτουμε, αλλά συγχρόνως είμαστε γεμάτοι ελπίδα ότι ποτέ δεν θα μας εγκαταλείψει. Θα προΐσταται στη ζωή μας και θα γίνεται για τον καθένα μας, καθώς ευχόταν ο Άγιος Γερμανός Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, «του καύσωνος η θεία δρόσος, της ξηρανθείσης καρδίας η θεόρρυτος ρανίς»16.

Πιστεύουμε, ακόμη, και ομολογούμε ότι αυτή θα μας προϋπαντήσει στα ουράνια σκηνώματα και θα μας συνοδεύσει μπροστά στο θρόνο του Υιού της και με την μητρική της μεσιτεία θα γίνει για τον καθένα μας η σωτηρία.

Ας ασπασθούμε, λοιπόν, τη νεκρική της κλίνη και τον ιερό χαρακτήρα της παναγίας μορφής της και ας πάρουμε την απόφαση να νεκρώσουμε τα πάθη που ταλαιπωρούν τόσο τη ζωή μας.

Ας την παρακαλέσουμε, συγχρόνως, για την πατρίδα μας, που τόσες δυσκολίες αντιμετωπίζει και που φυσούν σε αυτήν οι άνεμοι της αθεΐας και της απιστίας, να επικρατήσει και πάλι η γαλήνη, η ηρεμία και η ειρήνη «η υπερέχουσα πάντα νουν».

Και συντονισμένοι με τους ύμνους και τις δοξολογίες της καρδιάς μας, μαζί με τα άυλα αγγελικά χείλη ας της πούμε αυτήν την ημέρα της κοιμήσεώς της : «Αλλ’ ω Δέσποινα πάντων των ανθρώπων προπύργιον της πίστεως των Χριστιανών και υπέρμαχε όσων αποθέτουν εις εσέ τας ελπίδας των, δέξου από εμάς τα εγκώμια»17 χαρίζοντάς μας τα εγκόσμια και τα υπερκόσμια αγαθά του Δεπότου και Βασιλέως Κυρίου.

1 Ειρμός Θ’ Ωδής Κανόνος Όρθρου Μεγάλης Δευτέρας

2 Φώτης Κόντογλου, «Επί σοι Χαίρει, Κεχαριτωμένη. Πάσα η κτίσις», περιοδικό Ελληνική Δημιουργία, τ. 37, 1949

3 Αγίου Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης, «Εις την Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου – Λόγος ΙΔ’», PG 97,1097-1100

4 ο.π. PG 97,1108

5 Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, «Εις τα Άγια Φώτα – Λόγος ΛΘ’», ΕΠΕ 5,94

6 Ειρμός Θ’ Ωδής Κανόνος Κοιμήσεως της Θεοτόκου

7 Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, «Η Θεοτόκος», εκδ. Αποστολική Διακονία, 1990, σελ. 256

8 Αυτόθι

9 Αγίου Ανδρέου Επισκόπου Κρήτης, «Εις την κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου – Λόγος ΙΒ’», PG 97,1068

10 Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, «Εγκώμιον εις την κοίμησιν της Αγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου», PG 99,721

11 Αγίου Γερμανού Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, «Εγκώμιον εις την αγίαν Θεοτόκον», PG 98,309

12 Αγίου Ανδρέα Κρήτης, ο.π. PG 97,1108

13 ο.π. PG 97,1108

14 Δ’ Ωδή Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνος

15 «Χαίροις ζύμη άγια θεοτελής, εξ ης όλον του ανθρωπίνου γένους ανεζυμώθη το φύραμα, και εξ ενός σώματος Χριστού αρτοποιηθέν, εις εν συνήλθε το παράδοξον σύγκριμα» - Αγίου Ανδρέα Κρήτης, «Εις τον ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου – Λόγος Ε’», PG 97,896

16 Ακολουθία Θείας Ευχαριστίας Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, «Οι Θεομητορικές εορτές», Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου 2016, σελ. 321

https://www.romfea.gr/