Πώς συμμετέχουμε στις λιτανείες;

Εἶναι πάρα πολὺ συνηθισμένο καὶ σχεδὸν καθιερωμένο. Δὲν ὑπάρχει πα­νήγυρη ἱεροῦ Ναοῦ ποὺ νὰ μὴν πε­ριλαμβάνει μέσα στὸ ὅλο πρόγραμμα καὶ λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνος ἢ τῶν ἱερῶν Λειψάνων τοῦ ἑορταζομένου Ἁγίου.

Τί εἶναι ἡ Λιτανεία; Εἶναι ἡ θρησκευτι­κὴ τελετὴ ἡ ὁποία γίνεται μὲ πομπὴ καὶ ἱε­ρὴ πορεία. Συμπεριλαμβάνει εὐχὲς καὶ ὕ­­μνους καὶ συμμετέχουν σ᾿ αὐτὴν ὅλοι: ἀρ­χιερεῖς, ἱερεῖς, διάκονοι καὶ ὁ πιστὸς λαός. 

Ἡ λέξη παράγεται ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο ρῆμα «λίσ­σομαι», ποὺ σημαίνει «ἱκετεύω, θερμοπαρακαλῶ», καὶ ἀπὸ αὐτὸ παράγεται καὶ τὸ οὐσιαστικὸ «λιτή», ποὺ σημαίνει δέηση, παράκληση. Ἡ Λιτανεία λοιπὸν εἶ­ναι ἡ πάνδημη παράκληση πρὸς τὸν Θεὸ γιὰ τὴν κατάπαυση κάποιας συμφορᾶς ἢ ἡ εὐχαριστία πρὸς τὸν Θεὸ καὶ ἡ ἀπόδοση τιμῆς σὲ ἑορταζόμενους ἁγίους ἢ γεγονότα.

 Δὲν εἶναι κάτι καινοφανὲς στὴν ἐκκλησιαστικὴ πραγματικότητα. Ἔχει αἰώνων καταγωγή. Λιτανεῖες γίνονταν καὶ στὴν ἐποχὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἶναι πολὺ γνωστὴ καὶ χαρακτηριστικὴ ἡ Λιτανεία τῶν Ἰσραηλιτῶν γιὰ ἑπτὰ ὁλόκληρες ἡμέρες(!) μὲ σκοπὸ τὴν κατάληψη τῆς Ἱεριχοῦς. Λιτανεία τὴν ὁποία ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ ἔπραξε κατ’ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ. Προπορευόταν ἡ Κιβωτὸς τῆς Διαθήκης, ἀκολουθοῦσαν οἱ ἱερεῖς μὲ σάλπιγγες καὶ κατόπιν ὁ λαός. Στὸ τέλος τῆς ἑβδόμης ἡμέρας τὰ τείχη τῆς Ἱεριχοῦς ἔπεσαν καὶ οἱ Ἰσραηλίτες κυρίευσαν τὴν πόλη. Λιτανεῖες γίνονταν κατόπιν καὶ στὴν ἐποχὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης καὶ κατὰ τοὺς χρόνους τῶν διωγμῶν.

Ὑπάρχουν τακτικές, ἔκτακτες καὶ γενικὲς Λιτανεῖες. Τακτικὲς εἶναι οἱ Λιτανεῖες οἱ ὁποῖες γίνονται σὲ συγκεκριμένες ἡμέρες τοῦ ἔτους καὶ δὲν μποροῦν νὰ παραλειφθοῦν. Τέτοιες εἶναι ἡ περιφορὰ τῶν ἱερῶν εἰκόνων τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας ἢ ἡ περιφορὰ τοῦ ἐπιταφίου τὴ Μεγάλη Παρασκευή.Ἔκτακτες εἶναι αὐτὲς ποὺ γίνονται σὲ καιροὺς ἀνάγκης ἢ στὰ ἐγκαίνια κάποιου ἱεροῦ Ναοῦ. Καὶ γενικὲς Λιτανεῖες εἶναι αὐτὲς ποὺ τελοῦνται στὶς ἡμέρες μας σὲ κάθε πανηγυρίζοντα ἱερὸ Ναό.

Οἱ Λιτανεῖες μποροῦν νὰ πραγματοποιηθοῦν ἐντὸς ἢ ἐκτὸς τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ. Ὁ ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς γιὰ τὶς Λιτανεῖες ποὺ γίνονται ἐκτὸς τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ λέει ὅτι «ἔχουν τὴν ἔννοια τῆς παλλαϊκῆς προσευχῆς σὲ ἀνοικτὸ χῶρο κάτω ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ ἥλιου καὶ τοῦ οὐρανίου θόλου ὑπὸ τὸ φῶς τοῦ ἱεροῦ τοῦ σύμπαντος».

Σήμερα βέβαια οἱ Λιτανεῖες, ποὺ εἶναι γνωστὲς στοὺς περισσότερους πιστούς, εἶναι αὐτὲς ποὺ τελεῖ κάθε ἐνορία στὴν ἱερὰ πανήγυρη τοῦ Ναοῦ της. Καὶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅλοι ὅσοι συμμετέχουμε σ’ αὐτὲς διαπιστώνουμε ὅτι ἔχουν ἀπολέσει τὴν παλαιότερη αἴγλη καὶ κατάνυξη.

Μπορεῖ νὰ παρουσιάζουν κάποτε μιὰ ἐπισημότητα καὶ λαμπρότητα. Νὰ προηγοῦνται πολυπληθεῖς μουσι­κὲς μπάντες – διότι ἐπιτρέπεται στὶς Λιτανεῖες ἡ χρή­ση μουσικῶν ὀργάνων – ἢ νὰ εἶναι ἄρτια ἐπιμελημένος ὁ στολισμὸς τῆς ἱερᾶς εἰκόνος. 

Ὅμως τὸ γενικότερο πνεῦμα τῆς ἐκκοσμίκευσης ἢ τῆς ἄγνοιας τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων ἔχει ἐπιδράσει καὶ στὶς Λιτανεῖες. Λείπει πολὺ συχνὰ ὁ ἀπαιτούμενος σεβασμός, ἡ κατάνυξη καὶ ἡ προσευχητικὴ διάθεση. Τί ὡραία ἀλήθεια ἡ εἰκόνα – ποὺ δόξα τῷ Θεῷ δὲν ἔχει ἐκλείψει τελείως ἀπὸ τὸν τόπο μας – νὰ βλέπεις στολισμένα, καθαρά, φωτισμένα τὰ σπίτια μπροστὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα θὰ περάσει ἡ Λιτανεία! 

Νὰ ὑποδέχονται οἱ κάτοικοι τὴν ἱερὴ πομπή της μὲ ἀναμμένα κεριὰ καὶ μὲ θυμιατὰ ποὺ ἀναδίδουν εὐῶδες θυμίαμα! Καὶ πόσο ἀπογοητευτικὴ ἡ εἰκόνα νὰ κάθονται κάποιοι ἀδιάφοροι στὰ μπαλκόνια τῶν σπιτιῶν τους ἢ στὶς αὐλές τους. Νὰ μὴν ἔχουν σεμνὴ καὶ φροντισμένη ἐνδυμασία καὶ ἀπὸ περιέργεια ἁπλῶς νὰ χαζεύουν τὸ διερχόμενο πλῆθος.

Ἀλλὰ καὶ ὅσοι συμμετέχουμε στὶς ἱερὲς Λιτανεῖες πολὺ θὰ πρέπει νὰ προσέξουμε. Δὲν εἶναι ὥρα τότε γιὰ χαιρετισμοὺς καὶ ἐπικοινωνίες. Εἶναι ὥρα προσευχῆς. Σιωπηλοὶ θὰ πρέπει νὰ ἀκολουθοῦμε. Μὲ τὴ συναίσθηση ὅτι ἁγιάζεται καὶ εὐλογεῖται ἐκείνη τὴν ὥρα ὁ τόπος. Δὲν εἶναι οἱ Λιτανεῖες θρησκευτικὴ παρέλαση ἢ μιὰ καλὴ εὐκαιρία γιὰ δημόσια ἐμφάνιση κάποιων δημοσίων προσώπων γιὰ νὰ αὐξήσουν τὴ δημοτικότητά τους, ἀλλὰ παλλαϊκὴ προσευχή, εὐλογία, μαρτυρία.

Ἂς προσέχουμε λοιπὸν νὰ μὴ μᾶς παρασύρει τὸ γενικὸ ρεῦμα κάποτε.Ἂς ἀκολουθοῦμε σιωπηλοί, χωρὶς νὰ σπρωχνόμαστε ἢ νὰ ἐπικοινωνοῦμε θορυβωδῶς καὶ διαχυτικὰ μεταξύ μας.

Νὰ συμμετέχουμε μὲ ἐσωτερικὴ κατάνυξη καὶ χαρὰ γι’ αὐτὸ ποὺ γίνεται.Μὲ προσευχὴ καὶ παράκληση, ὥστε ὁ Ἅγιος ἡ εἰκόνα τοῦ ὁποίου λιτανεύεται, νὰ εὐλογεῖ τὸν τόπο καὶ τὸν λαὸ ποὺ κατοικεῖ αὐτὸν τὸν τόπο. Μὲ συν­αίσθηση ὅτι προπορεύεται ὁ Τίμιος Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, δηλαδὴ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός.

Μὲ πίστη ὅτι αὐτὸ ποὺ γίνεται δὲν εἶναι μόνο κάτι τὸ θεαματικό, ποὺ προσδίδει περισσότερο πανηγυρικὸ τόνο στὴν πανήγυρι, ἀλλὰ ἕνας ἀκόμη τρόπος γιὰ νὰ ἔρθει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ εὐλογία τῶν Ἁγίων στὴν καθημερινότητά μας, καὶ στοὺς δρόμους καὶ τοὺς τόπους ὅπου κινούμαστε καθημερινά.

Περιοδικό «Ο ΣΩΤΗΡ»

http://inpantanassis.blogspot.