Το κήρυγμα της Κυριακής: Κυριακή των Αγίων Πατέρων της Α´ Οικουμ. Συνόδου

Του Αρχιμ. Παϊσίου Λαρεντζάκη

Η Αγία μας Εκκλησία, σήμερα, Κυριακή Ζ´ από του Πάσχα, εορτάζει τη μνήμη της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, που συγκλήθηκε στη Νίκαια, το 325 μ.Χ. Ο εορτασμός είναι επίκαιρος για δύο λόγους. Ο πρώτος με το Άγιο Πάσχα που διαλαλεί στην οικουμένη την Ανάσταση του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Την πίστη στη θεότητα του Υιού του ανθρώπου, που δογματικά θεμελίωσαν οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας στη Σύνοδο της Νικαίας, όταν τα βέβηλα στόματα των αιρετικών και κυρίως του διαβολικού Αρείου, θέλησαν να νοθεύσουν και να αρνηθούν. Γι᾽ αυτό και η χρονική τοποθέτηση της εορτής των Πατέρων αυτές τις ημέρες, είναι κατά ένα τρόπο αναγνώριση της προσφοράς τους για όλα, όσα έπραξαν για να υπερασπισθούν την Θεότητα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Και δεύτερον, η επικείμενη σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, την επόμενη Κυριακή της Πεντηκοστής. Μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή για την καθόλου Εκκλησία. Η σύναξη «ἐπί τό αὐτό» των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, η μετοχή στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και η συζήτηση διαφόρων θεμάτων που απασχολούν το σύγχρονο γίγνεσθαι. Ευχόμαστε και προσευχόμαστε το Πανάγιο Πνεύμα να φωτίσει και να οδηγήσει τους Πατέρες της Εκκλησίας μας στην οικοδομή του σώματος των πιστών προς σωτηρία και αγιασμό.

Αλλά η μνήμη των αγίων Πατέρων επιβάλλεται συχνά να προβάλλεται στη μνήμη των πιστών. Οι Πατέρες παραμένουν πάντοτε οι αναντικατάστατοι οδηγοί και διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας. Έχουν πολλά να πουν σε κάθε εποχή και ιδιαίτερα στην ταραγμένη εποχή μας. Διότι είναι, όπως ψάλλουμε στο Δοξαστικό των Αίνων: «ἀστέρες πολύφωτοι» της πίστεως.

Βάση και θεμέλιο της χριστιανικής πίστης είναι ο Θεάνθρωπος Κύριος. Αυτός είναι ο «ἀκρογωνιαῖος λίθος», πάνω στον οποίο στηρίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα της Εκκλησίας. Κάθε προσπάθεια, που κινείται με σκοπό να αλλοιώσει το Θείο Πρόσωπο του Κυρίου προσβάλλει καίρια, ουσιαστικά όλη την πίστη. Διότι εκείνος, που θα προσθέσει ή θα αφαιρέσει «ἰῶτα ἓν ἢ μία κεραία» από το ιερό Ευαγγέλιο το γκρεμίζει ολόκληρο.  Την αλήθεια αυτή αντελήφθησαν από την πρώτη στιγμή οι θεοφόροι Πατέρες. Γι᾽ αυτό, όταν πέρασαν οι διωγμοί της Εκκλησίας και άλλοι «λύκοι βαρεῖς μή φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου» έπεσαν πάνω στο σώμα της Εκκλησίας με την πλάνη της αιρέσεως, οι Πατέρες της Εκκλησίας ανεδείχθησαν «ἀστέρες πούφωτοι», που φώτισαν το νοητό στερέωμα της πίστεως. Η Θεότητα του Κυρίου δεν είναι φιλοσοφικό πρόβλημα, που μπορεί να πειραματίζεται ο νους του ανθρώπου. Ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός είναι αποκάλυψη Θεού. Το φως της πίστεως προέρχεται εκ Θεού. Οι χριστιανοί δεν είναι αυτόφωτοι, αλλά ετερόφωτοι. Φωτίζονται από τον Ήλιο της δικαιοσύνης, τον Χριστό. Αυτός είναι που μεταλαμπαδεύει το ουράνιο φως στους πιστούς του. Σε όλους εκείνους που θα θελήσουν να αναγνωρίσουν τη θέση τους μέσα στην οργάνωση του πνευματικού κόσμου. Οι Πατέρες έζησαν με αυτή την αντίληψη το γεγονός της πίστεως. Γι᾽ αυτό και δέχθηκαν το θείο Φως και έγιναν κατόπιν οι ίδιοι «ἀστέρες πολύφωτοι» της Εκκλησίας, σύμφωνα με τη δήλωση του Κυρίου, που αποκαλεί τους Μαθητές του φως του κόσμου. «Ὑμεῖς ἐστέ τό φῶς τοῦ κόσμου», είπε ο Κύριος. 

Οι Πατέρες ανεδείχθησαν επίσης και πάγχρυσα στόματα του Θεού Λόγου. Το περιεχόμενο της χριστιανικής πίστης είναι η βίωση του Λόγου του Θεού. Και η βίωση αυτή δεν είναι τόσο θεωρία και γνώση, όσο τρόπος ζωής μέσα στο μυστικό σώμα της Εκκλησίας. Οι Πατέρες της Εκκλησίας ενσαρκώνουν αυτά τα άγια βιώματα της πίστεως μας. Πριν δώσουν τον εαυτό τους στο ιερό έργο της συγγραφής των σοφών κειμένων τους, που υπομνηματίζουν το θείο δόγμα, πριν αναλάβουν το έργο του κηρύγματος, με άσκηση και προσευχή, με έντονη πνευματική προσπάθεια και λατρευτική ζωή, μετασχημάτισαν την ύπαρξη τους σε δοχείο του Λόγου. Γι᾽ αυτό τα κηρύγματα και τα συγγράμματα των αγίων Πατέρων κλείνουν μέσα τους το βίωμα της Ορθόδοξης πίστης. Γι᾽ αυτό όταν μιλούν οι Πατέρες, μιλούν «ἐν ἁγίῳ Πνεύματι», αφού τα σάρκινα μέλη τους μεταμορφώθηκαν σε δοχεία του Αγίου Πνεύματος. Με αυτό το όπλο πολέμησαν την πλάνη των αιρετικών οι θεοφόροι Πατέρες. Πολέμησαν και νίκησαν την δύναμη του ψεύδους. Συνέτριψαν την προσπάθεια του διαβόλου, που επεδίωξε να παγιδεύσει με την αίρεση για δεύτερη φορά το ανθρώπινο γένος. Οι Πατέρες με την πρώτη εμφάνιση της αιρέσεως σάλπισαν το «στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου» του Αρχαγγέλου, όπως συνέβη στην πτώση των Πρωτοπλάστων. Διότι μια νέα, φοβερή πτώση είναι η αλλοίωση και νόθευση της Ορθόδοξης πίστης. Διότι αν προσβληθεί η Θεότητα του Κυρίου και το γεγονός της Αναστάσεώς Του, τότε είναι μάταιη κάθε «πίστη». Ο κόσμος είναι οριστικά καταδικασμένος στην απάτη της πλάνης. Με τις επιγραμματικές αυτές αλήθειες εύκολα συνειδητοποιούμε το μεγάλο κατόρθωμα των Πατέρων μας, αλλά και το βάρος της κληρονομιάς που μάς εμπιστεύθηκαν.

Η σημερινή μνήμη των θεοφόρων Πατέρων της Α´ Οικουμενικής Συνόδου μάς αναγκάζει να σκεφθούμε το βάρος της πνευματικής μας κληρονομιάς, αλλά και τους κινδύνους που διατρέχει η αλήθεια της πίστεως. Τα όργανα του διαβόλου νυχθημερόν σκηνοθετούν τον όλεθρο του ανθρώπου. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη συμφορά για το ανθρώπινο γένος από το να χαθεί το μέτρο της αλήθειας, το γνήσιο δόγμα της Εκκλησίας, που διατηρεί ανόθευτη την θεία Αποκάλυψη. Διότι, εάν η αμαρτία είναι απομάκρυνση από τον Θεό και θάνατος, η απώλεια της αληθινής πίστης είναι οριστική καταδίκη. Από την αμαρτία μπορεί να σωθεί ο άνθρωπος, εφ᾽ όσον υπάρχει η σωτηρία μέσα στην Εκκλησία. Από την αίρεση, που είναι ματαίωση της σωτηρίας και παραχάραξη του Ευαγγελίου, πως θα σωθεί; Πιο τρομερό από όλα τα κακά του κόσμου είναι η αίρεση και η πλάνη. Η αίρεση, που δεν παύει και στην εποχή μας να μάς απειλεί. Και είναι πάμπολλοι οι τρόποι με τους οποίους παρουσιάζεται αυτός ο κίνδυνος. Γι᾽ αυτό όσοι αντιμετωπίζουν την πίστη με ελαφρότητα και επιπόλαια συνείδηση, όσοι νομίζουν το Ευαγγέλιο σαν μια απλή ηθική διδασκαλία, όπως οι τόσες άλλες που υπάρχουν, όλοι αυτοί κινδυνεύουν κάθε στιγμή να γίνουν αρνητές του Χριστού.

Το ιερό Ευαγγέλιο μας προειδοποιεί: «ἐάν τό ἃλας μωρανθῇ ἐν τίνι ἁλισθήσεται;». Δηλαδή, εάν χαθή η ανόθευτη πίστη ποιος θα μάς σώσει; Εάν χάσουμε τον Χριστό, δεν υπάρχει άλλος Σωτήρας. Κι αν υπάρχει για πολλούς, δυστυχώς γι᾽ αυτούς, αυτός όχι μόνο δεν είναι σωτήρας, αλλά είναι το βέβαιο όργανο της καταδίκης τους. Για τον λόγο αυτό ας κρατήσουμε την καρδιά μας μακριά από όλους εκείνους που προπαγανδίζουν τα συνθήματα του διαβόλου. Ας μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κάνει υποχωρήσεις στο θέμα της πίστεως. Οι θεοφόροι Πατέρες και γνώση είχαν και τη σοφία και επιστήμη του κόσμου γνώριζαν. Αλλά ποτέ δεν άφησαν τον εαυτό τους να νικηθεί από την μωρία του κόσμου τούτου. Προτίμησαν να γίνουν «μωροί διά τόν Χριστόν» και ανεδείχθησαν σοφοί κατά Θεόν. Τόσο σοφοί, ώστε να αποτελούν το μέτρο της πίστεως. Το κριτήριο της γνώσεως των θείων αληθειών. Τα αιώνια πρότυπα της ζωής του ορθοδόξου βιώματος της πίστεως.

Αυτούς ας μιμηθούμε στην εποχή των κλυδωνισμών που ζούμε. Με την μίμηση μας αυτή και τους Αγίους Πατέρες τιμούμε και την πίστη μας διαφυλάττουμε με ακρίβεια και ευλάβεια. Αμήν.