ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ - Των κακών γεωργών

Του Αρχιμανδρίτου

Παϊσίου Λαρεντζάκη

«Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες οὗτος ἐγεννήθη εἰς κεφαλήν γωνίας». (Ματθ. κα´ 41).

Τον παραπάνω λόγο, που ακούσαμε στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής ΙΓ´ Ματθαίου, τον χρησιμοποίησε ο Κύριος στην παραβολή των κακών γεωργών του αμπελώνος. Δηλαδή, πέτρα, που είτε γιατί ήταν πολύ μεγάλη, είτε γιατί το σχήμα της δεν ήταν το ίδιο με το σχήμα το οποίο είχαν οι συνηθισμένες πέτρες, που θα χρησίμευαν στο κτίσιμο μιας οικοδομής, και ενώ οι κτίστες την έβγαλαν άχρηστη, αυτή χρησιμοποιήθηκε ως γωνία στα θεμέλια της οικοδομής. 

Ποια είναι η έννοια όλων αυτών; Πρόσωπα, που ο κόσμος θεωρούσε ακατάλληλα για κάθε προκοπή και τα περιφρονούσε, αναδείχθηκαν μεγάλοι άνθρωποι και πάνω τους στηρίχθηκε μια μεγάλη κοινωνική ή θρησκευτική ή επιστημονική ή οποιαδήποτε άλλη επιτυχία.

Ο λόγος αυτός βρίσκεται στον 118ο ψαλμό του προφήτη Δαβίδ και στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα και τον οποίο χρησιμοποίησε ο Κύριος αρκετές φορές στη διδασκαλία του.

Ας δούμε όμως τι μάς λέει η ευαγγελική περικοπή. Ένας κτηματίας φύτευσε ένα μεγάλο αμπέλι και το προφύλαξε με φράκτη υψηλό και καλό. Επίσης έφτιαξε λινό, χώρο να την έκθλιψη των σταφυλιών και την παραγωγή κρασιού. Έκτισε και ένα πύργο για να φρουρείται καλά. Και έτσι όπως ήταν φτιαγμένο το παραχώρησε σε γεωργούς να το καλλιεργούν και να του δίνουν το μερίδιό του από το εισόδημα. Ενώ ο ιδιοκτήτης βρισκόταν πολύ μακριά, όταν ήρθε η ώρα που το αμπέλι θα έδινε το εισόδημα, έστειλε τους δούλους του να πάρουν το μερίδιό του. Οι γεωργοί όμως, όχι μόνο δεν έδωσαν τίποτε, αλλά κάποιους έδειραν, άλλους σκότωσαν, άλλους δεν τους άφησαν να πλησιάσουν με το πετροβόλημα.

Ο κτηματίας κατάπληκτος από την ανάρμοστη συμπεριφορά των γεωργών αυτών, έστειλε άλλους δούλους περισσότερους από τους πρώτους, αλλά οι γεωργοί έπραξαν το ίδιο και σ᾽ αυτούς. Τότε αποφάσισε να στείλει τον ίδιο τον υιό του, με την ελπίδα ότι θα ντραπούν ή θα φοβηθούν να τον κακοποιήσουν και θα δώσουν το εισόδημα.

Όταν όμως οι γεωργοί τον είδαν, είπαν μεταξύ τους: Αυτός είναι ο κληρονόμος του αμπελιού. Να τον σκοτώσουμε και να κρατήσουμε εμείς για πάντα το αμπέλι. Κι έτσι έκαναν, τον απομάκρυναν από το κτήμα και τον σκότωσαν.

Αυτή είναι η παραβολή. Μετά την διήγηση από τον Κύριο, ρωτάει τους ακροατές του Φαρισαίους και Γραμματείς, να του πουν την γνώμη τους: «Ὃταν οὖν ἒλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς ἐκείνοις;».

Η ερώτηση αυτή του Κυρίου έγινε αφορμή να στρέψει την ομιλία του εναντίων των Φαρισαίων και Γραμματέων. Να τους εκθέσει ενώπιον του λαού ως καταπατητές του θείου θελήματος, ως διώκτες των Προφητών, ως τυφλούς οδηγούς του λαού, ως παραχαράκτες των αρετών και ως συνωμότες για τον φόνο του Κυρίου.

Είναι φανερό στην παραβολή ότι ο κτηματίας «ὃστις ἐφύτευσε τόν ἀμπελῶνα καί φραγμόν αὐτῷ περιέθηκε, καί ὢρυξεν ἐν αὐτῷ ληνόν, καί ὠκοδόμησε πύργον» είναι ο Θεός. Το αμπέλι είναι ο Ιουδαϊκός λαός. Ο φραγμός είναι η αυστηρότητα του νόμου και η αποκλειστικότητα της αληθινής του θρησκείας, με τα οποία θα προφυλλασόταν ο λαός αυτός από την ειδωλολατρία. Ληνός είναι οι εντολές, τις οποίες έδωσε για να ζυμωθεί ο χαρακτήρας τους προς το καλό. Πύργος είναι η ιδιαίτερη φροντίδα με την οποία θα τους φρουρούσε ως τον εκλεκτό του λαό. Οι γεωργοί στους οποίους έδωσε το αμπέλι να το καλλιεργήσουν είναι οι άρχοντες του λαού, οι οποίοι έπρεπε να φροντίσουν για την καρποφορία της πίστης στις καρδιές του λαού. Οι δούλοι που έστειλε για να παραλάβουν το μερίδιο είναι οι πρώτοι προφήτες, οι οποίοι καταδιώχθηκαν από τους Ιουδαίους. Η δεύτερη ομάδα δούλων είναι οι νεώτεροι προφήτες. Ο Υιός του κτηματία είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς, τον οποίο ήδη είχαν αποφασίσει να φονεύσουν και το έκαναν.

Αυτοί στους οποίους απευθυνόταν η παραβολή δεν κατάλαβαν, γι᾽ αυτό όταν στο τέλος ρωτήθηκαν από τον Κύριο, τι νομίζουν ότι πρέπει να κάνει ο ιδιοκτήτης του αμπελιού στους γεωργούς αυτούς, απάντησαν: «κακούς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς καί τόν ἀμπελῶνα ἐκδόσεται ἂλλοις γεωργοῖς, οἳτινες ἀποδώσουν αὐτῷ τούς καρπούς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτῶν». Με την απάντηση τους αυτή, μόνοι τους καταδίκασαν τον εαυτό τους. Κι ο Κύριος απλώς επανέλαβε την παροιμία του Ιουδαϊκού λαού, η οποία ταίριαζε απόλυτα στην περίπτωση αυτή και είχε άριστη εφαρμογή στον εαυτό του σε σχέση μ᾽ αυτούς: «Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες οὗτος ἐγεννήθη εἰς κεφαλήν γωνίας». Σαν να τους έλεγε: Εσείς με θεωρείτε ακατάλληλο και επιβλαβή στο θρησκευτικό και εθνικό σας οικοδόμημα. Με περιφρονείτε και επιζητείτε να απαλλαγείτε από μένα, αλλά εγώ γεννήθηκα να γίνω ακρογωνιαίος λίθος ενός νέου, αιωνίου οικοδομήματος, της Εκκλησίας του Θεού. «Παρά Κυρίου ἐγένετο αὓτη, καί ἒστι θαυμαστή ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν».

Έτσι τελειώνει η παραβολή των κακών γεωργών του αμπελώνος. Η παραβολή αυτή, όπως είναι φανερό έχει δογματικό, προφητικό και ηθικό χαρακτήρα. Ο δογματικός χαρακτήρας διακρίνεται στο σημείο το οποίο ο ίδιος ο Χριστός ονομάζει τον εαυτό του υιό του ιδιοκτήτη του αμπελιού, Υιό του Θεού, ενώ τους προφήτες τους ονομάζει δούλους. Ο προφητικός χαρακτήρας διαφαίνεται στο ότι ο Ιησούς προλέγει την θανατική του καταδίκη από τους Ιουδαίους. Επίσης προφητεύει την ίδρυση της Εκκλησίας, της οποίας ακρογωνιαίος λίθος θα είναι ο Ίδιος. 

Εδώ ακριβώς φαίνεται και ο ηθκός χαρακτήρας της παραβολής. Ποιος δεν βλέπει την εφαρμογή της παραβολής και στη συμπεριφορά της χριστιανικής κοινωνίας; Μήπως και για μας δεν έκανε το ίδιο και ακόμη περισσότερο ο Πανάγαθος Θεός; Και για μας φύτευσε αμπέλι και το έδωσε σε όλους τους χριστιανούς να το καλλιεργήσουν. Περιμένοντας όμως τους καρπούς ο Θεός, καρπούς αρετών, αγάπης, πίστεως, ευσέβειας, βλέπει αντίθετα εγωισμό, μίσος, εκδίκηση, ασέβεια, απιστία.

Έστειλε πολλούς δούλους να μάς προειδοποιήσει ότι θα τιμωρηθούμε για την διαστροφή μας αυτή και το διαπιστώνουμε καθημερινά. Βλέπουμε πόσα δεινά μάς περιβάλουν. Πόσο δύσκολες στιγμές ως έθνος και ως πρόσωπα περνάμε. Μην απογοητευόμαστε όμως. Ο κληρονόμος του αμπελιού δεν απομακρύνθηκε ποτέ. Εμείς τον περιφρανούμε, τον διώχνουμε, τον λιθοβολούμε. Και στην οικοδομή της ζωής μας, εμείς οι ίδιοι πετάξαμε μακριά τον ακρογωνιαίο λίθο και κτίζουμε την οικοδομή της ύπαρξής μας χωρίς θεμέλιο, χωρίς την πίστη στον Χριστό.

Γι᾽ αυτό είναι αδύνατο να είναι στερεά η οικοδομή της ευτυχίας στη ζωή μας αυτή. Μοιάζουμε με εκείνο που έκτισε το σπίτι του πάνω στην άμμο χωρίς θεμέλιο και κατέβηκε η βροχή, ήρθαν οι ποταμοί, φύσηξαν οι άνεμοι «καί προσέκοψεν τῇ οἰκίᾳ ἐκείνῃ καί ἒπεσε καί ἦν ἡ πτῶσις αὐτῆς μεγάλη».

Από την στιγμή που δεν προσφέρουμε καρπούς στον κύριο του αμπελιού, μόνοι μας καλλιεργούμε την ψυχική δυστυχία μας. Και στην ερώτηση που κάνει από τότε μέχρι σήμερα ο Χριστός «ὃταν ἒλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς τούτοις;» η απάντηση, αν δεν αλλάξει η ζωή μας και έρθουμε κοντά στον Χριστό και την Εκκλησία του, θα είναι η ίδια «κακούς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς».