Το βαθύτερο πρόβλημα της διαιρέσεως του χριστιανικού κόσμου

        Το πρόβλημα της διαιρέσεως του χριστιανικού κόσμου είναι περισσότερο πολύπλοκο απ’ όσο εμείς οι ορθόδοξοι θα θέλαμε να παραδεχτούμε κι αφορά σε όλα τα μέρη, στο βαθμό που το καθένα απ’ αυτά έχει απομακρυνθεί από το μέτρο της υπαρκτικής αλήθειας και ενότητας της Εκκλησίας. Ο σύγχρονος άνθρωπος αδιαφορεί ή αδυνατεί να ανασηκώσει τη ζωή του πάνω από την ευτέλεια και την περατότητα των όρων της Φύσεως και να την νοηματοδοτήσει με έναν υπερφυή τρόπο, τον τρόπο της αιωνιότητας. Αδιαφορεί ή αδυνατεί να διακρίνει ακέραια την αλήθεια της συστατικής του αρχής και του απώτερου σκοπού του και γι’ αυτό συχνά πέφτει σε μία πλάνη ως προς τον τρόπο που θα τα αναζητήσει. Ο πολιτισμός του σύγχρονου δυτικού κόσμου που έχει χτιστεί, με τη δομή της νεωτερικότητας και των εξελικτικών της μορφών, ενσαρκώνει με συνέπεια αυτόν τον κατακερματισμό της πεσμένης φύσης μας. Και μπορεί η δυτική νοο-τροπία να γέννησε και να καλλιέργησε τη συγκεκριμένη παράδοση στον αντίποδα της εκκλησιαστικής εμπειρίας, όμως οι λαοί της ανατολής έσπευσαν και σπεύδουν με απαράμιλλο ζήλο να την οικειοποιηθούν.

          Πρόκειται για μία γενικότερη στάση που αποτελεί συνέπεια της βαθύτατης αλλοτρίωσης της ζωής, της σκέψης και του ψυχισμού που επέφερε η θρησκευτική νοησιαρχία, ο δυτικός σχολαστικισμός. Ο όρος δεν έχει καμία πρόθεση να δαιμονοποιήσει τη Δύση, ή να χαρακτηρίσει αρνητικά μία ιστορία αιώνων. Αλλά περιγράφει έναν τρόπο νοηματοδότησης της ζωής που διείσδυσε σε κάθε πτυχή του ανθρώπινου βίου και διαμόρφωσε το σύγχρονο ανθρωπολογικό μοντέλο. Ερμήνευσε τον κόσμο και τη ζωή με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις του ανθρώπου της πτώσης: τον ατομοκεντρισμό, την ιδεολογικοποίηση, την αστυνόμευση της σωτηρίας. Αυτή η διαπίστωση δεν κρίνει βέβαια συλλήβδην την πνευματικότητα και το βίωμα μεμονωμένων ανθρώπων που ανατράφηκαν στο περιβάλλον του δυτικού πολιτισμού. Εξ άλλου, και η ορθόδοξη παιδεία της Ανατολής ουδέποτε αποτέλεσε από μόνη της εγγύηση εκκλησιαστικού βιώματος. Οφείλουμε ωστόσο να διακρίνουμε, στο μέτρο του δυνατού, το ευαγγέλιο της αλήθειας από την θεσμοποιημένη αλλοτρίωση του. Κι αν ο δυτικός τρόπος νοηματοδότησης συνδέεται εδώ με την έννοια της αλλοτρίωσης είναι γιατί αποτέλεσε τον αντίποδα του εκκλησιαστικού τρόπου της υπάρξεως, που διασώζει την πληρότητα της αλήθειας.

Πηγή: «Επίγνωση» ,τ. 92, 2005