Οδοί Μετανοίας

Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής, σαν άλλος ισχυρός προβολέας μας ακινητοποιεί στην αρετή της μετάνοιας. Και με πολλούς τρόπους μας υπενθυμίζει ότι αυτό είναι και το δικό μας ισόβιο ζητούμενο.

Φτωχοί και πένητες όλοι εμείς από ουσιαστικούς αγώνες και εμπειρίες μετάνοιας, δίνουμε το λόγο στο αηδόνι του Πνεύματος – τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο – για να μας χειραγωγήσει στους δρόμους της.

Ο ιερός Πατήρ διασαφηνίζει τον όρο της μετάνοιας, με τις λέξεις ιατρείο, ουράνιο δώρο, δύναμη, χωνευτήρι. Γράφει χαρακτηριστικά « Ἰατρείον γάρ ἐστιν ἀναιρετικόν τῆς ἁμαρτίας ἡ μετάνοια· δῶρον ἐστιν οὐράνιον, δύναμις θαυμαστή, χάριτι νικῶσα την τῶν νόμων ἀκολουθίαν. (…) Χωνευτήριον ἐστιν τῆς ἁμαρτίας ἡ μετάνοια ». (ΕΠΕ. Τομ. 30, σελ. 240).

Αναντίρρητη πραγματικότητα η αμαρτία στο μεταπτωτικό κόσμο μας. Αναγκαία και η λύτρωση και σωτηρία με την ειλικρινή μετάνοια.

«Σοφίας βυθός» και «ευστοχότατος ιατρός των ψυχών» ο ιερός Χρυσόστομος μας αποσπά από την απόγνωση και απελπισία – καταστάσεις που δεν αφήνουν τον πεσμένο να σηκωθεί – αλλά και από την αδιαφορία και περιφρόνηση – που μας κατεβάζουν από τον ίδιο τον ουρανό – με το να μας ξεδιπλώνει πολλούς και ποικίλους δρόμους της μετάνοιας

Έτσι μας αφαιρεί και την πρόφαση ότι δεν μπορούμε να μετανοήσουμε άρα και να σωθούμε, αφού με το πλήθος των «αρρήκτως συνδεομένων οδών τ ῆς μετανοίας» διευκολύνει την ανάβαση στον ουρανό.

Παίρνουμε πλέον την άκρη του νήματος των οδών.

« Ἔστι πρώτη μετανοίας ὁδός ἁμαρτημάτων κατάγνωσις »· « Λέγε γάρ σύ πρῶτος τάς ἁμαρτίας σου, ἵνα δικαιωθῇς » Γι’ αυτό και ο προφήτης είπε· « Εἶπα, ἐξαγορεύσω κατ’ ἐμοῦ τήν ἀνομίαν μου τῷ Κυρίῳ, καί σύ ἀφῆκας τήν ἀσέβειαν τῆς καρδίας μου » (ΕΠΕ. Τομ. 31, σελ. 92). Με αγιογραφική τεκμηρίωση ο ιερός Χρυσόστομος ως πρώτη «οδό μετανοίας» θέτει την εξαγόρευση των αμαρτημάτων. Ο Δαβίδ εξομολογήθηκε το διπλό θανάσιμο αμαρτημά του και συγχωρέθηκε από το Θεό.

Η πορεία της μετανοίας συνεχίζεται με το « πένθησον ἐπί τῇ ἁμαρτίᾳ » (ΕΠΕ. Τομ 30, σελ. 120). Η μετάνοια είναι κυρίως θλίψη, όχι τύψη. Το εύκολο της οδού υπογραμμίζει ο άγιος Ιωάννης, όταν ρωτά: « Ἠμαρτες; πένθησον, καί λύεις τήν ἁμαρτίαν. Ποῖος κάματος οὖτος; οὐδέν σε πλέον ἀπαιτῶ, ἤ τό πενθῆσαι τήν ἁμαρτίαν · οὐ λέγω σοι πελάγη τεμεῖν, οὔτε εἰς λιμένας καταγαγεῖν, οὔτε ὀδοιπορῆσαι, οὔτε ὁδόν ἄπειρον ἀπελθεῖν, οὔτε χρημάτων καταβολήν, οὔτε κυμάτων ἀγρίων ποιήσασθαι δίοδον », αλλά τι; Το « πένθησον ἐπί τῇ ἁμαρτίᾳ » (ΕΠΕ. Τομ. 30, σελ. 120).

Οι Νινευίτες πένθησαν και άλλαξαν το σχέδιο του Θεού. Βέβαια, το πένθος για τις αμαρτίες μας θα έχει μέτρο, γιατί η άμετρη λύπη, όταν περιτυλίγει την ψυχή, την πνίγει, όπως η θάλασσα και τα κύματα που υψώνονται από παντού καταβυθίζουν το σκάφος.

Υπάρχει και η συγγενής οδός του πένθους και των δακρύων. Όποιος θλίβεται για τις αμαρτίες του, αυθόρμητα αι κλαίει. Γι΄ αυτό και προτρέπει ο άγιος Ιωάννης: « σβέσωμεν τήν πυρκαϊάν τῶν ἁμαρτημάτων, οὐχ ὕδασι πολλοῖς, ἀλλά μικροῖς δάκρυσι. Τό γάρ δάκρυοιν ἀποπλύνει δυσωδίαν ἁμαρτίας. «Λούσω γάρ φησί ὁ Δαβίδ, καθ’ ἑκάστην τήν κλίνην μου, ἐν δάκρυσί μου τήν στρωμνήν μου βρέξω» (…). Διά τί οὖν προέταξε το «λούσω»; Ἵνα δείξῃ ὅτι λουτρόν ἐστί και καθάρσιον ἁμαρτημάτων τά δάκρυα » (ΕΠΕ. Τομ. 30, σελ. 266).

Και μπαίνουμε στην τέταρτη οδό: « Τό μή μνησικακεῖν τοῖς ἐχθροῖς, τό μή κρατεῖν ὀργῆς, τό ἀφιέναι τά συνδουλικά ἁμαρτήματα · οὔτω γάρ ἡμῖν ἀφεθήσεται καί τά εἰς τόν Δεσπότην γεγενημένα ». « Ἐάν γάρ ἀφῆτε». φησί, «τοῖς ὀφειλέταις ὑμῶν, καί ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος ἀφήσει ὑμῖν » (ΕΠΕ. Τομ 31, σελ. 94).

Ακολουθεί η Πέμπτη οδός μετανοίας: « Εὐχή ζέουσα καί ἀκριβής, καί ἀπό βαθυτάτης καρδίας τοῦτο ποιεῖν ». (ΕΠΕ. Τομ. 31, σελ 94). Καταφυγή λοιπόν στο μόνο Δυνατό και Πανάγαθο Κύριο για τα δικά μας και των αδελφών μας τα πταίσματα. Και σ’ άλλο σημείο προτρέπει ο ιερός πατήρ: « Να προσεύχεσαι κάθε ώρα και να μη λυποψυχήσεις προσευχόμενος, ούτε να ζητάς με αδιαφορία τη φιλανθρωπία του Θεού, και να είσαι σίγουρος ότι δε θ΄ αποστραφεί την επιμονή σου, αλλά θα συγχωρήσει τις αμαρτίες σου » (ΕΠΕ. Τομ. 31, σελ. 151)

Κι έπειτα το εγκώμιο της ελεημοσύνης, της έκτης οδού μετανοίας: « Μεγάλα τά πτερά τῆς ἐλεημοσύνης· τέμνει τόν ἀέρα, παρέρχεται τήν σελήνην, ὑπερβαίνει τάς ἀκτίνας τοῦ ἡλίου, εἰς αὐτάς ἀνέρχεται τάς ἀψῖδας τῶν οὐρανῶν. Ἀλλ’ οὔτ’ ἐκεῖ ἵσταται, ἀλλά καί τόν οὐρανόν παρέρχεται καί τούς δήμους τῶν ἀγγέλων παρατρέχει καί τούς χορούς τῶν ἀρχαγγέλων καί τάς ἀνωτέρας πάσας δυνάμεις καί αὐτῷ παρίσταται τῷ θρόνῳ τῷ βασιλικῷ · καί ἐξ αὐτῆς διδάχθητι τῆς Γραφῆς τοῦτο λεγούσης · “Κορνήλιε, αἱ προσευχαί σου καί αἱ ἐλεημοσύναι σου ἀνέβησαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ” » (ΕΠΕ. Τομ. 30, σελ. 138).

Και επεξηγεί ο ιερός Χρυσόστομος, ότι το «ενώπιον του Θεου» σημαίνει ότι τόση είναι η συνηγορία και παρρησία της ελεημοσύνης, που σβήνει όλα τα αμαρτήματα.

Και είναι λογικό· στα σπλάχνα οικτιρμών που ζητάμε από το Θεό για τα δικά μας αμαρτήματα, οφείλουμε να καταθέσουμε και τη δική μας ευσπλαχνία προς τους συνανθρώπους μας.

Αναφέρεται και έβδομη οδός μετανοίας: Η ταπεινοφροσύνη. « Ταπεινοφρόνησον, καί ἔλυσας τάς σειράς τῶν ἁμαρτιῶν » (ΕΠΕ. Τομ. 30, σελ. 126). Η περίπτωση του Τελώνη στην Ευαγγελική περικοπή, παρέχει την αγιογραφική θεμελίωση του λόγου.

Οπωσδήποτε αυτός που βαδίζει τους αλληλοεξαρτώμενους δρόμους της μετάνοιας έχει παντοτινές συνοδοιπόρους του τη νηστεία –ως εγκράτεια παθών–, τη συνεχή ευχαριστία στο Φιλάνθρωπο Κύριο και τη μνήμη των αμαρτιών του.

Και καταλήγει ο άγιος: « Μή τοίνυν ἄργει, ἀλλά πάσας ταύτας καθ’ ἑκάστην ὅδευε τήν ἡμέραν · καί γάρ εὔκολοι αἱ ὁδοί… » (ΕΠΕ. Τομ. 31, σελ. 96). Και γίνονται «εύκολοι αι οδοί της μετανοίας»όταν σαν γενναίοι στρατιώτες σκεφτόμαστε τα τρόπαια και τις νίκες, χωρίς να προσέχουμε τα «τραύματα και τις σφαγές».

Εξάλλου ο καιρός προχωρεί βιαστικά. Ταξιδεύουμε και βρισκόμαστε στο πέλαγος της ζωής και των αγώνων της Μ. Σαρακοστής. Στόχος μας δεν είναι να προσαράξουμε στο λιμάνι της Μ. Εβδομάδας ή της Βασιλείας του Θεού χωρίς εμπόρευμα. Επιδιώκουμε, πλούσιοι σε μετάνοια, το Πάσχα του Κυρίου να εορτάσουμε και στο Μυστικό Θείο Δείπνο να συμμετάσχουμε για τώρα και για πάντα.

http://www.xfd.gr/