Περί της οργής

Αγίου Μάρκου του Ασκητού

  Τέταρτος αγώνας ειναι εμπρός μας εναντίον του πνεύματος της οργης· καί ειναι ανάγκη, μέ τή βοήθεια του Θεου, τό θανατηφόρο δηλητήριο της οργης νά τό κόψομε από τό βάθος της καρδιας μας. Γιατί οσο τό πονηρό τουτο πνευμα κάθεται στήν καρδιά μας και τυφλώνει μέ τίς σκοτεινές αναταραχές τά μάτια της καρδιας μας, ουτε τό συμφέρον της ψυχης μας μπορουμε νά διακρίνομε, ουτε νά φτάσομε ποτέ τήν πνευματική γνώση, ο}υτε τήν τελειότητα αγαθης σκέψεως νά πάρομε στήν κατοχή μας, ουτε νά γίνομε μέτοχοι της αληθινης πνευματικης ζωης, ουτε τό θειο καί αληθινό φως μπορει νά δεχτει ο νους μας· γιατί λέει η Γραφή: «Ταράχθηκαν τά μάτια μου από τό θυμό». Ουτε θά γίνομε μέτοχοι της θείας σοφίας, καί αν ακόμη οι αλλοι μας νομίζουν γιά πολύ σοφούς, γιατί ειναι γραμμένο: «Στόν κόρφο των ανοήτων αναπαύεται ο θυμός».

  Αλλά ουτε καί τίς σωτήριες σκέψεις της διακρίσως μπορουμε νά αποκτήσομε καί αν ακόμη οι ανθρωποι μας νομίζουν γιά φρόνιμους, γιατί ειναι γραμμένο: « Η οργή καταστρέφει καί τούς φρόνιμους».  Αλλά ουτε θά μπορέσομε νά αποδώσομε τό δίκαιο μέ προσεκτική καί νηφάλια καρδιά, καθώς ειναι γραμμένο: « Ο θυμός του ανθρώπου δέν πραγματοποιει τή δικαιοσύνη του Θεου» · ουτε τήν κοσμιότητα καί σεμνότητα πού ολοι οι ανθρωποι τήν επαινουν μπορουμε νά αποκτήσομε, γιατί ειναι γραμμένο: « Ανθρωπος πού θυμώνει δέν ειναι κόσμιος».  Οποιος λοιπόν θέλει νά φτάσει τήν τελειότητα καί επιθυμει να αγωνιστει νόμιμα τόν πνευματικό αγώνα, ας ειναι ξένος από τό ελάττωμα της οργης καί του θυμου, καί ας ακούει τί παραγγέλλει τό σκευος της εκλογης, ο  Απ. Παυλος: «Κάθε εχθρα καί οργή καί θυμός καί κραυγή καί βλασφημία, ας φύγει από σας μαζί μέ κάθε κακία».

 Λέγοντας τή λέξη «κάθε», δέ μας αφησε καμία πρόφαση θυμου ουτε σάν αναγκαία, ουτε σάν ευλογη.  Εκεινος λοιπόν πού θέλει νά διορθώσει τόν αδελφό του οταν αμαρτάνει η νά του βάλει επιτίμιο, ας φροντίζει νά παραμένει ατάραχος, μήπως θέλοντας νά θεραπεύσει αλλον, αρρωστήσει ο ιδιος καί ακούσει τά ευαγγελικά λόγια: «Γιατρέ, θεράπευσε πρωτα τόν εαυτό σου».

Καί πάλι: «Γιατί βλέπεις τό αχυρο στό μάτι του αδελφου σου καί δέν παρατηρεις τό δοκάρι μέσα στό δικό σου μάτι;». Γιατί αν από οποιαδήποτε αιτία η κίνηση της οργης θερμανθει πολύ, τυφλώνει τά μάτια της ψυχης καί δέν τήν αφήνει νά δει τόν ηλιο της δικαιοσύνης.  Οπως εκεινος πού βάζει πάνω στά μάτια του χρυσά καλύμματα η μολύβδινα, εμποδίζει εξίσου τήν οραση καί καμιά διαφορά δέν προκαλει στήν τύφλωση η αξία του χρυσου, ετσι από οποιαδήποτε αιτία, ευλογη δηθεν η παράλογη, καί αν ανάψει η οργή, σκοτίζεται η πνευματική οραση.  Τότε μόνο χρησιμοποιουμε κατά φύση τό θυμό, οταν τόν στρέφομε εναντίον των εμπαθων καί φιλήδονων λογισμων.   Ετσι διδάσκει καί ο προφήτης: «Νά οργίζεστε καί νά μήν αμαρτάνετε» · δηλαδή νά οργίζεστε κατά των παθων σας καί των πονηρων λογισμων, καί μήν αμαρτάνετε εκτελώντας οσα αυτοί σας υπαγορεύουν.

 Κι αυτό θέλει νά πει καί η συνέχεια: «Γιά οσα λέτε μέσα στίς καρδιές σας, πάνω στό κρεβάτι σας νά κατανύγεστε», δηλαδή οταν ερθουν στήν καρδιά σας οι πονηροί λογισμοί, αφου τούς διώξετε μέ τήν οργή, τότε ευρισκόμενοι στήν ησυχία της ψυχης σάν σέ κάποιο κρεβάτι, μετανοειτε μέ κατάνυξη.

 Συμφωνει σ΄ αυτό καί ο μακάριος Παυλος, πού ανέφερε αυτόν τό στίχο καί πρόσθεσε: « Ο ηλιος νά μή βασιλεύει αφήνοντάς σας θυμωμένους, ουτε νά δίνετε τόπο στό διάβολο», δηλ. μή διαθέτετε ετσι τόν Κύριο  Ιησου, τόν  Ηλιο της δικαιοσύνης, παροργίζοντάς Τον μέ τή συγκατάθεσή σας στούς κακούς λογισμούς, ωστε νά δύει στίς καρδιές σας καί νά φεύγει, γιά νά μή βρίσκει τόπο ο διάβολος μέ τήν αναχώρηση του Χριστου.

 Γι΄ αυτόν τόν ηλιο λέει καί ο Θεός διά μέσου του προφήτη: «Θ΄ ανατείλει ο ηλιος της δικαιοσύνης καί τά φτερά του θά φέρουν τή θεραπεία».  Αν πάλι εννοήσομε τό ρητό κατά γράμμα, ουτε μέχρι τή δύση του ηλίου δέν μας επιτρέπεται νά διατηρουμε τήν οργή.  Τί λοιπόν θά πουμε γι΄ αυτά, εμεις οπου από αγριότητα καί μανία της εμπαθους ψυχικης καταστάσεώς μας, οχι μόνο μέχρι τή δύση του ηλίου διατηρουμε τήν οργή, αλλά καί γιά πολλές ημέρες τήν κραταμε; Καί δέ μιλαμε εκφράζοντας τήν οργή μέ λόγια, αλλά μέ τή σιωπή μεταξύ μας αυξάνομε τό δηλητήριο της μνησικακίας γιά ψυχική καταστροφή μας. Καί δέν γνωρίζομε οτι πρέπει οχι μόνο νά απέχομε από τήν ενεργητική οργή, αλλά καί από τήν κατά διάνοια, γιά νά μή σκοτεινιάσει ο νους μας από τό σκοτάδι της μνησικακίας καί ξεπέσει από τό φως της πνευματικης γνώσεως καί της διακρίσεως, καί στερηθει τήν κατοίκηση μέσα του του  Αγίου Πνεύματος.

 Γι΄ αυτό καί ο Κύριος στά Ευαγγέλια παραγγέλλει νά αφήνομε τό δωρο μας στό θυσιαστήριο καί νά μονιάζομε πρωτα μέ τόν αδελφό μας, γιατί δέν ειναι δυνατό νά γίνει ευπρόσδεκτο, αν διατηρουμε μέσα μας θυμό καί μνησικακία.  Αλλά καί ο  Απόστολος τό ιδιο μας διδάσκει, λέγοντας: «Νά προσεύχεστε αδιάλειπτα», καί «σέ κάθε τόπο νά υψώνετε σέ προσευχή οσια χέρια, χωρίς οργή καί λογισμούς απιστίας».

Δέν μένει λοιπόν, παρά η νά μήν προσευχόμαστε ποτέ, οπότε ειμαστε υπεύθυνοι στήν αποστολική παραγγελία, η νά φροντίζομε νά τηρουμε τή διαταγή καί νά προσευχόμαστε χωρίς οργή καί μνησικακία. Καί επειδή πολλές φορές αν λυπηθουν η ταραχθουν οι αδελφοί, αδιαφορουμε λέγοντας οτι δέν λυπήθηκαν εξαιτίας μας, ο Γιατρός των ψυχων θέλοντας νά ξεριζώσει τίς προφάσεις, παραγγέλλει νά αφήσομε τό δωρο καί νά συνδιαλλαγουμε οχι μόνο αν ειμαστε εμεις λυπημένοι κατά του αδελφου μας, αλλά καί αν αυτός ειναι λυπημένος εναντίον μας δίκαια η αδικα, νά τόν θεραπεύομε δίνοντας εξηγήσεις, καί τότε νά προσφέρομε τό δωρο μας. 

 Αλλά γιατί νά διατρίβομε πολύ στά ευαγγελικά παραγγέλματα αφου καί από τόν παλαιό νόμο μπορουμε νά μάθομε, ο οποιος αν καί θεωρειται πιό συγκαταβατικός, λέει: «Μή νιώσεις μέσα σου μίσος γιά τόν αδελφό σου», καί αλλου λέει: « Ο δρόμος του μνησίκακου οδηγει στό θάνατο». Καί εδω οχι μόνον τήν ενεργητική μνησικακία τιμωρει, αλλά καί τήν κατά διάνοια.  Πρέπει λοιπόν, σύμφωνα μέ τούς θείους νόμους, νά αγωνιζόμαστε μέ ολη τή δύναμή μας εναντίον του πνεύματος της οργης καί της αρρώστιας πού εχομε μέσα μας· καί οχι, επειδή στρέφομε τό θυμό εναντίον των ανθρώπων, νά επιδιώκομε τήν ερημία καί τήν απομόνωση, γιατί δηθεν εκει δέν υπάρχουν αφορμές νά μας παρακινουν στήν οργή, καί στή μόνωση θά κατορθώσομε ευκολα τήν αρετή της μακροθυμίας.  Επειδή ειμαστε υπερήφανοι καί δέν θέλομε νά κατηγορουμε τόν εαυτό μας καί νά αποδίδομε στή δική μας αμέλεια τίς αφορμές της ταραχης, επιθυμουμε νά χωριστουμε από τούς αδελφούς μας.  Ενόσω λοιπόν αποδίδομε στούς αλλους τίς αφορμές της ασθένειάς μας, ειναι αδύνατο νά φτάσομε τήν τελειότητα της μακροθυμίας.

  Τό κυριότερο λοιπόν μέρος της διορθώσεώς μας καί της ειρήνης μας δέν κατορθώνεται από τή μακροθυμία των αλλων απέναντί μας αλλά από τή δική μας ανεξικακία πρός τούς αλλους.  Οταν ομως, αποφεύγοντας τόν αγώνα της μακροθυμίας, επιδιώκομε τήν ερημο καί τή μόνωση, τότε, οσα πάθη φέρνομε αθεράπευτα εκει ειναι κρυμμένα μέσα μας καί δέν χάθηκαν.  Επειδή η ερημία καί η αναχώρηση σέ οσους δέν εχουν απαλλαγει από τά πάθη τους, ξέρει οχι μόνο νά τά διατηρει, αλλά καί νά τά σκεπάζει· καί ουτε επιτρέπει νά αισθάνονται σέ ποιό πάθος νικιουνται.  Απεναντίας η ερημος υποβάλλει σ΄ αυτούς νά φαντάζονται οτι απόκτησαν αρετή καί τούς πείθει νά πιστεύουν οτι κατόρθωσαν τή μακροθυμία καί τήν ταπείνωση, οσο δέν ειναι παρών κάποιος πού νά τούς ερεθίζει καί νά τούς φέρνει σέ δοκιμασία. Καί οταν τύχει αφορμή θυμου πού τούς προκαλει καί τούς δοκιμάζει, αμέσως τά πάθη πού βρίσκονται μέσα αποθηκευμένα καί λανθάνοντα, σάν αλογα χωρίς χαλινάρι ξεπηδουν από τόν τόπο που ησύχαζαν, θρεμμένα από τήν μακρά ησυχία καί αργία, καί μέ μεγαλύτερη σφοδρότητα καί αγριότητα σύρουν στόν ολεθρο τόν ανθρωπο πού κάθεται πάνω σ΄ αυτά.

Γιατί περισσότερο εξαγριώνονται τά πάθη οταν στερουνται τή δοκιμασία πού προέρχεται από τούς ανθρώπους. Καί αυτήν ακόμη τή σκιά της υπομονης καί μακροθυμίας, τήν οποία φαινομενικά νομίζομε, οταν ημαστε μαζί μέ τούς αδελφούς, οτι ειχαμε, τή χάνομε από τήν αμέλεια της εκγυμνάσεως καί της απομονώσεως. 

 Οπως τά φαρμακερά φίδια στήν ερημιά πού ησυχάζουν στή φωλιά τους, τότε δείχνουν τή μανία τους, οταν τά πλησιάσει κανείς, ετσι καί οι εμπαθεις ανθρωποι πού ησυχάζουν οχι λόγω της αρετης, αλλά αναγκαστικά εξαιτίας της ερημιας, τότε χύνουν τό δηλητήριό τους, οταν αρπάξουν κάποιον πού τούς πλησιάζει καί τούς ερεθίζει.

 Καί γι΄ αυτό πρέπει εκεινοι πού επιζητουν τήν τελειότητα της πραότητας, νά φροντίζουν οσο μπορουν περισσότερο, οχι μόνο εναντίον των ανθρώπων νά μήν οργίζονται, αλλά ουτε καί εναντίον των ζώων, ουτε κατά των αψύχων. Γιατί θυμουμαι, οταν ημουν στήν ερημο θύμωσα εναντίον καλαμιου πού δέν μου αρεσε τό πάχος η η λεπτότητά του. 

 Επίσης θύμωσα καί εναντίον ξύλου πού δέν μπόρεσα νά τό κόψω αμέσως.  Επίσης καί εναντίον πέτρας από εκεινες πού βγάζουν φωτιά, οταν προσπάθησα νά βγάλω φωτιά καί δέν εβγαλε γρήγορα.  Ετσι ειχε δυναμώσει η οργή, ωστε νά στρέφεται καί κατά των αναισθήτων πραγμάτων.

   Αν λοιπόν επιθυμουμε νά επιτύχομε τό μακαρισμό του Κυρίου, οχι μόνον τήν ενεργητική οργή, οπως ειπαμε, αλλά καί τήν κατά διάνοια πρέπει νά εμποδίσομε. Γιατί δέν ωφελει τόσο πολύ νά συγκρατουμε τό στόμα μας στόν καιρό του θυμου νά μή λέει λόγια μανιασμένα, οσο νά καθαρίζομε τήν καρδιά μας από τή μνησικακία καί νά μή στριφογυρίζομε μέσα στό μυαλό μας πονηρούς λογισμούς εναντίον του αδελφου. Γιατί η ευαγγελική διδασκαλία παραγγέλλει νά κόβομε τίς ρίζες των αμαρτημάτων, παρά τούς καρπούς· επειδή οταν κοπει η ρίζα του θυμου από τήν καρδιά, ουτε μίσος ουτε φθόνος προχωρει σέ εργο.  Οποιος μισει τόν αδελφό του, εχει ονομαστει ανθρωποκτόνος, πού φονεύει αυτόν μέ τή διάθεση του μίσους κατά διάνοια· αυτου τό αιμα δέν τό βλάπτουν οι ανθρωποι, αφου δέν χύθηκε μέ χτύπημα ξίφους· αλλά οτι κατά διάνοια καί κατά διάθεση φονεύτηκε, τό βλέπει ο Θεός, ο  Οποιος οχι μόνο γιά τίς πράξεις, αλλά καί γιά τούς λογισμούς καί τίς προαιρέσεις αποδίδει στόν καθένα στεφάνια η τιμωρίες, καθώς λέει ο  Ιδιος διά μέσου του προφήτη: « Ιδού, ερχομαι γιά νά συγκεντρώσω τά εργα καί τίς σκέψεις τους». Καί πάλι ο  Απόστολος λέει: « Οταν οι λογισμοί τους κατηγορουν αναμεταξύ τους η καί απολογουνται, κατά τήν ημέρα πού ο Θεός θά κρίνει τά κρυφά εργα των ανθρώπων».

 Αυτός ο  Ιδιος ο Κύριος διδάσκει νά αποβάλομε κάθε οργή καί λέει στά Ευαγγέλια: « Οποιος οργίζεται κατά του αδελφου του, θά ειναι ενοχος στό δικαστήριο». Τά ακριβή αντίγραφα (του Ευαγγελίου) ετσι περιέχουν αυτό τό χωρίο.

 Γιατί η λέξη «εικη» δηλ. χωρίς λόγο, ειναι μεταγενέστερη προσθήκη· κι αυτό ειναι φανερό καί από τό πνευμα της Γραφης.  Επειδή τό θέλημα του Κυρίου ειναι νά κόβομε μέ κάθε τρόπο τή ρίζα καί τό σπινθήρα της οργης καί νά μήν κραταμε καμιά πρόφαση οργης· μήπως θυμώνοντας στήν αρχή ευλογα τάχα, υστερα πέσομε στή μανία του παράλογου θυμου.

   Η τέλεια θεραπεία της ασθένειας της οργης ειναι αυτή: νά πιστέψομε οτι ουτε γιά δίκαιες ουτε γιά αδικες αφορμές επιτρέπεται ποτέ νά θυμώνομε.  Επειδή οταν η οργή σκοτίσει τή διάνοια, ουτε διάκριση, ουτε σωστή σκέψη, ουτε δικαιοσύνη θα βρεθει μέσα μας· ουτε καί ναός του  Αγίου Πνεύματος μπορει νά γίνει η ψυχή μας, αλλά θά μας κατακυριεύσει τό πνευμα της οργης σκοτίζοντας τή διάνοιά μας. Τελευταιο απ΄ ολα, πρέπει νά εχομε εμπρός στά μάτια μας κάθε ημέρα, τήν αβεβαιότητα της ωρας του θανάτου μας, κι ετσι νά φυλαγόμαστε από τήν οργή. Καί ας γνωρίζομε οτι ουτε η σωφροσύνη, ουτε η απάρνηση του υλικου κόσμου, ουτε οι νηστειες καί αγρυπνίες θά μας ωφελήσουν κατά τήν ημέρα της κρίσεως, }αν βρεθουμε ενοχοι επειδή κατεχόμαστε από οργή καί μίσος.  

http://blogs.sch.gr/kantonopou's