Ένα ιστορικό γεγονός των ημερών μας
του Αριστείδη Πανώτη, Μ. Ιερομνήμονα της Μ. Εκκλησίας, για το Amen.gr
Οι συνέπειες των λαθών και των γεγονότων για να λήξει πραγματικά ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1923 πληρώθηκαν από το Γένος μας ακριβότερα από την Άλωση της Πόλεως του 1453. Το σύνολο των γηγενών Ορθόδοξων Μικρασιατών από «αλύτρωτοι» μεταβλήθηκαν βίαια σε ανέστιους πρόσφυγες για να σωθούν και να συνοικήσουν στην ελληνική επικράτεια. Η «Άνάβαση» των Ελλήνων, των Yunan, στη χώρα των Ιώνων, επαλήθευσε το γνωμικό του Εφέσιου φιλόσοφου Ηράκλειου, που όπως έγραψε ο ίδιος πως «ηρεύνησε τον εαυτόν του» και συμπέρανε ότι: «Πόλεμος πάντων πατήρ», για να δηλωθεί ότι από τον αγώνα για την επικράτηση προκύπτει κάθε εξέλιξη στα ανθρώπινα πράγματα. Την πιθανή δυσμενή εξέλιξη της συμμαχικής «Εντολής» για την ανάληψη της προστασίας των «αλύτρωτων» Μικρασιατών δεν την υποψιάστηκε το 1919 ο Βενιζέλος. Η επάνοδος στην εξουσία του παλαιοκομματικού συνασπισμού μετά τις Νοεμβριανές εκλογές του 1920 επιτάχυνε την συμφορά, αφού διχάστηκε ακόμη και ο στρατός στην Μικρά Ασία.. Την πλέον κρίσιμη ώρα της νεότερης Ιστορίας μας κλήθηκε και πάλι ο Βενιζέλος να προσφέρει αυτό που δεν επιδίωξε το 1919 μιά ειρηνευτική συμφωνία με τούς διαφωνούντες με την Ανακωχή του 1918. Τότε έπρεπε να ζητήσει την αποκατάσταση των καλών σχέσεων για την θεμελίωση της ιδέας της καλής γειτονίας μεταξύ των δύο λαών και τη συμφιλίωσή με ρεαλισμό και φαντασία για τη πολιτική λήθη του παρελθόντος!
Αυτό που δεν έπραξε τότε, τo επιχείρησε μετά την Μικρασιατική τραγωδία. Πιθανό ως γνώστης της Ιστορίας να παραδειγματίστηκε από ένα γεγονός που συνέβη τον 7ο αιώνα στα χρόνια του αυτοκράτορα Ηρακλείου, όταν οι Έλληνες συναντούν για πρώτη φορά τους προγόνους των σημερινών Τούρκων στα κράσπεδα της χριστιανικής αυτοκρατορίας μας και : «Οι Τούρκοι εγένοντο φίλοι τοις Ρωμαίοις», ίσως γιατί οι τότε Τούρκοι ήταν χριστιανοί και δεν έβλεπαν τη Σμύρνη όπως το 1922 λόγω του ευρωπαϊκού προσώπου της ως :«την πόλη των απίστων στο Ισλάμ» (την «Γιαούρ Ισμύρ») από τον μεγάλο αριθμό των χριστιανών που δραστηριοποιούνταν εκεί.
Μέσα στα πλαίσια της συμφιλιωτικής αυτής πολιτικής ο Βενιζέλος αρχίζει ταχύτερους βηματισμούς προσεγγίσεως με την Άγκυρα, ιδίως μετά την εκλογική του νίκη τον Αύγουστο του 1928. Για να στερεώσει μια γέφυρα φιλίας με την Άγκυρα αγοράζει η κυβέρνησή του την κατοικία στη Θεσσαλονίκη που λεγόταν πώς γεννήθηκε ο Κεμάλ και του την προσφέρει. Εκεί εγκαθίσταται το τουρκικό προξενείο, που αργότερα μετέβαλε μέρος της σε μουσείο. Έτσι σε μικρό διάστημα, προχωρεί η υπογραφή στις 30 Οκτωβρίου 1930 στην Άγκυρα του Ελληνοτουρκικού Συμφώνου Φιλίας, παρουσία του Κεμάλ και του Βενιζέλου και το 1931 ανταποδόθηκε στην Αθήνα η επίσκεψη αυτή του Βενιζέλου στην Άγκυρα από τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού. Μετά την Άγκυρα ο Βενιζέλος για να δείξει τον έξοχο σεβασμό όλων των Ελληνορθόδοξων στον ύπατο ιερό θεσμό της Εκκλησίας επισκέφθηκε στο Φανάρι τον πατριάρχη Φώτιο και τη Σύνοδό του. Το 1934 ο Κεμάλ που είχε χωρίσει το 1928 το νέο κράτος από το Ισλάμ, κατέστησε τη βασιλική της «του Θεού Σοφίας» μουσείο, λόγω της διαχρονικής σημασίας της για όλη την ανθρωπότητα.
Όμως μετά τον θάνατο του Κεμάλ το 1938 οι πολιτικοί της Τουρκίας επωφελούμενοι από την Γερμανική Κατοχή της Ελλάδος ανέφλεξαν το εθνικιστικό μίσος μεταξύ των δύο λαών και επέβαλαν το 1942 την επαχθή φορολογία στις επιχειρήσεις της Ομογένειας μέχρι εξοντώσεως, το έκτοτε γνωστό ως «βαρλίκι», Όμως η Γερμανία κατέρρευσε και η Άγκυρα αισθάνεται ανασφάλεια από τον Σοβιετικό γείτονά της και στρέφεται προς τη Δύση. Το 1947 οι Η.Π.Α. περιλαμβάνουν την Τουρκία στο Σχέδιο Μάρσαλ και το 1948 η Άγκυρα αποδέχεται ασυζητητί την εκλογή στην Οικουμενική Καθέδρα του από Αμερικής Αθηναγόρα. Στη συνέχεια το 1949 καλείται η Τουρκία στο Συμβούλιο της Ευρώπης και το 1952 στο ΝΑ.Τ.Ο. Το 1950 όμως ανέρχεται στην εξουσία το Δημοκρατικό κόμμα με επικεφαλής τους Μπαγιάρ και Μεντερές που εφαρμόζει δικαιότερη μεταχείριση της Ομογένειας στη Πόλη και στην Ίμβρο. Αναγνώρισε την Θεολογική Σχολή της Χάλκης ως ανώτατο ίδρυμα των Ορθοδόξων, καθώς και ενεργοποίησε το δικαίωμα αποκτήσεως ελληνικής Παιδείας στους Ιμβρίους, που θέσπισε η Συνθήκη της Λωζάννης κ. ά. Όταν ο πατριάρχης Αθηναγόρας έμαθε πως ο ευκτήριος οίκος της πρώην Ολλανδικής παροικίας στη Σμύρνη παραχωρήθηκε ιδιοκτησιακά στο εκεί Προξενείο της Ελλάδος, σκέφτηκε να τον αξιοποιήσει ως τον πρώτο ορθόδοξο ναό στην Σμύρνη σε ανάμνηση της μαρτυρικής Εκκλησίας της. Τη μικρή αυτή εκκλησία ο Πατριάρχης την αφιέρωσε στην Αγία Φωτεινή για να την συνδέσει με το ένδοξο παρελθόν του περίλαμπρου ναού της Σαμαρείτιδος Ισαποστόλου που καταστράφηκε το 1922. Προ του 1922 λειτουργούσαν εκεί 16 ενοριακές εκκλησίες ενώ από τους κατοίκους της παραθαλάσσιας πόλεως οι 165. 000 ήσαν Έλληνες έναντι των 63.000 Τούρκων! Τότε πλειοψηφούσαν οι Ορθόδοξοι στη πόλη της Σμύρνης στο βάθος του Ερμαίου κόλπου παρά τις μακρότατες κατακτήσεις, τους σεισμούς και τις βιαιοπραγίες. Η επίζηλη πόλη υπό το Σίπυλον όρος επί αιώνες ευημέρησε ως το εξαγωγικό κέντρο της πλούσιας Μικρασιατικής γής.
Το 1952, μετά 30 χρόνια από τα θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν εκεί το 1922, αποκτάται στη Σμύρνη το πρώτο ορθόδοξο θυσιαστήριο για την επιτέλεση της ορθοδόξου λατρείας! Και αυτό όταν ήδη λειτουργούσαν εκεί οκτώ (8) Ρωμαιοκαθολικές εκκλησίες των Φραγκολεβαντίνων με αρχιεπίσκοπο και 15 ιερείς και πολλούς μοναχούς και σχολεία! Εκεί το ποιμαντικό φρόνημα του μακαριστού Πατριάρχη Αθηναγόρα ανασυνέστησε τον πρώτο πυρήνα ενορίας για τους λίγους Ρωμηούς και τους Ελλαδίτες προξενικούς και αξιωματικούς του ΝΑΤΟ που κατοικούσαν οικογενειακά στη Σμύρνη. Επειδή στη Πόλη δεν υπήρχαν διαθέσιμοι ιερείς αναζήτησε μεταξύ των χριστιανών της αρχιεπισκοπής του ένα ευσεβή οικογενειάρχη άριστο γνώστη της εκκλησιαστικής τάξεως που θα ήθελε να χειροτονηθεί. Αυτός ήταν ο Τιμόθεος Αναδάρης που διορίστηκε προσωρινός εφημέριος της Αγίας Φωτεινής και παρέμεινε εκεί οικογενειακά μέχρι πριν τα Σεπτεμβριανά του 1955. Το πανίσχυρο εθνικιστικό παρακράτος απεχθανόταν κάθε προσέγγιση των δύο λαών. Η πανούργα αγγλική διπλωματία επισήμανε την εμπάθεια και όταν οι Κύπριοι προσφεύγουν στον ΟΗΕ για την Αυτοδιάθεσή τους, χρησιμοποίησε το τουρκικό παρακράτος για να παρακωλύσει κάθε εξέλιξη του «Κυπριακού ζητήματος» και να τρομάξει την ελληνική κυβέρνηση που ήταν ακέφαλη λόγω της ασθένειας του Παπάγου.
Η επιχείρηση άρχισε από τον Ραδιοσταθμό της Άγκυρας με τη διασπορά ψευδέστατης ειδήσεως περί βόμβας στο σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη αυτό που είχε προσφέρει η Ελλάδα στην Τουρκία εγκαινιάζοντας την πολιτική λήθης του παρελθόντος! Ευθύς άρχισε η κινητοποίηση του αφιονισμένου από το ψεύδος όχλου που μαινόμενος οργανωμένα επιτέθηκε κατά της Ομογένειας και των εκκλησιών, ιδρυμάτων και περιουσιών της. Φαίνεται πως αυτές οι βαναυσότητες ξέφυγαν του ελέγχου των εμπνευστών τους και προκάλεσαν καταστροφές σε 83 ναούς της Πόλεως και των προαστίων, γεγονότα που αποτελούν την πλέον θλιβερή σελίδα της σύγχρονης Τουρκίας που κάποιοι νόμιζαν πώς πληρώθηκαν μόνον με τη δίκη στη Πλάτη !
Τα γεγονότα απλώθηκαν και στη Σμύρνη. Η ελληνική και η αρμενική συνοικία ήταν πυρίκαυστες από τους γνωστούς πλέον αυτουργούς του Σεπτεμβρίου του 1922 και γι' αυτό οι πυρομανείς στράφηκαν εναντίου του ελληνικού περιπτέρου της Εκθέσεως Σμύρνης και κυρίως κατά του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος και των οικογενειών των Ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούσαν εκεί στο αρχηγείο του Ν.Α.Τ.Ο ! Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος Μάριος Ζαφειρίου διαφεύγει από την οπίσθια έξοδο του φλεγόμενου κτιρίου με την οικογένειά του και φιλοξενείται στη κατοικία του υποστρατήγου Πιπιλιαγκόπουλου του ΝΑΤΟ που φρουρείται. Ασφυκτική είναι η ατμόσφαιρα για τούς Ελληνορθοδόξους στη Σμύρνη, ακόμη και εάν έχουν την τουρκική υπηκοότητα, ενώ σε δύσκολη θέση βρίσκεται και ο ιερέας! Έτσι και ο π. Τιμόθεος αναγκάζεται να απομακρυνθεί από τη Σμύρνη και καταφεύγει στη Ν.Σμύρνη των Αθηνών.
Την τελευταία 20ετία επί πατριαρχίας Βαρθολομαίου η Εκκλησία δεν λησμόνησε τους ιερούς χώρους και τόπους της. Με περίσκεψη αναζήτησε τα κατάλληλα πρόσωπα που θα επωμιστούν την διακονία να επισκέπτονται κάθε απορφανισμένο τόπο από Ορθοδόξους της τουρκικής επικρατείας για να προσεύχονται και μνημονεύουν τις αναρίθμητες γενεές των τέκνων της Εκκλησίας. Όταν μερικοί υπενθύμιζαν την αυξανόμενη ισχνότητα της Ομογένειας στον πατριάρχη Αθηναγόρα εκείνος τους απαντούσε με την βεβαιότητα της τελικής Αναστάσεως! «Μήπως ξεχάσατε τις αναρίθμητες γενεές που αναπαύθηκαν εδώ που βαδίζουμε και εμείς σήμερα; Πως θα εγκαταλείψουμε εδώ τα λείψανα των Αγίων μας επικαλούμενοι μάλιστα τις πρεσβείες τους; Έτσι με διακριτικά βήματα, ο πατριάρχης Βαρθολομαίος αισθητοποιεί την συνάφεια ζώντων και κεκοιμημένων μέσα στο Μυστικό Σώμα του Χριστού, την γνωστή ως «κοινωνία των Αγίων» που «πρεσβεύουν» υπέρ ημών. Από 20ετίας, το 1994, αναζήτησε ο Πατριάρχης μας τον κατάλληλο διακονιτή αυτής της ιερής αποστολής. Και βρήκε ευέλπιδα μοναχό με κατ΄ επίγνωση ζήλο για την ιεροσύνη, γόνο Μικρασιατικής οικογενείας που παιδαγωγήθηκε στο Αγιώνυμο Όρος μέσα από τις Ακολουθίες των Αγίων στους άθλους της πίστεως και των αρετών τους και θερμαινόταν η πίστη του από την προσκύνηση των λειψάνων τους. Αυτός θέλησε να αγναντεύει την αλησμόνητη πατρίδα των προγόνων, το Αϊβαλή της Αιολίας, με την διακονία του στην πατριαρχική Μητρόπολη της Μυτιλήνης. Εκεί δίδει την πολυετή αγαθή μαρτυρία του ως ιεροκήρυκας και αρχιερατικός επίτροπος Πλωμαρίου ο Αρχιμανδρίτης Κύριλλος Συκής και αγκαλίζεται από τους Μυτιληναίους. Στα κενά της διακονίας του, λόγω γειτνιάσεως με τη Τουρκία, εξυπηρετεί και τις ανάγκες του Πατριαρχείου και είναι παντού καλοδεχούμενος ως αποστολέας του Φαναρίου για να ετοιμαστούν πατριαρχικές επισκέψεις και λειτουργίες στους αγιασμένους τόπους της Μικράς Ασίας. Κατά την προ 10ετίας έξαψη του Νεοφαρμακιδισμού παρεμβαίνει γραπτά υπέρ των δικαίων του Θρόνου και γνωρίζει την μικροψυχία των ισχυρών της ημέρας διαγραφόμενος από τον «Κατάλογον προς αρχιερατεία»! Όμως το Πατριαρχείο γνωρίζει την εντιμότητα του αδικούμενου κληρικού και του εμπιστεύεται την ευθύνη του ιδρύματός του στην Ανθούσα των Αθηνών, αυτού που δεν προσφέρθηκε από τους λαίμαργους «αυτοκεφαλιστές», αλλά από την μακαρίας μνήμης Πόντια γερόντισσα Αλεξάνδρα Μαχαιρίδου, συνεργάτιδα του επίσης μακαριστού Μικρασιάτη π. Αγγέλου Νησιώτη!
Η δραστηριότητα του π. Κυρίλλου εκατέρωθεν του Αιγαίου φθονήθηκε από την κακότητα βυσσοδομούντων και αδέξια εκτυλίχθηκε η απομάκρυνσή του από τον τόπο της εικοσαετούς γόνιμης διακονίας του. Το Φανάρι είναι συχνός δέκτης παρόμοιων αθλιοτήτων στον εκκλησιαστικό περίβολο και αντιπαρήλθε την πρόκληση και τον αποκατέστησε σε άλλη πατριαρχική Μητρόπολη που τον έθεσε εξ ολοκλήρου υπό το ωμοφόριο του Οικουμενικού Πατριάρχου. Μερικές φορές και οι διαβολείς υπηρετούν τους θείους σχεδιασμούς. Έτσι στις 15 Αυγούστου μετά την φετινή πανηγυρική λειτουργία στην μονή Σουμελά του Πόντου ο Πατριάρχης μας κάλεσε πλησίον του τον π. Κύριλλο και του ενεχείρησε πιττάκιον διορισμού του ως πρώτου τακτικού εφημερίου της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης μετά το 1922! Μία απόφαση που όχι μόνον επιβραβεύει την αφοσίωσή του και τους κόπους και τις διώξεις που υπέστη για τη Μητέρα Εκκλησία, αλλά που παρέχει την ευλογία του Πρωτεύοντος της Ορθοδοξίας για την θεάρεστη αξιοποίηση αυτού που πρόσφερε στο Πατριαρχείο μας η Σουμελιώτισσα γερόντισσα στην Ανθούσα.
Έτσι στη Σμύρνη άναψε την νέα εκκλησιαστική χρονιά πάλι η λυχνία της τοπικής Εκκλησίας για όλους τους Ελληνορθοδόξους γηγενείς και διερχόμενους, αλλά και για όσους έρχονται σε «επίγνωση της αληθείας» και αποτελούν: «τους «λίθους» που υποσχέθηκε ο Θεός στον Αβραάμ για τέκνα» . Στη νέα του διακονία ο π. Κύριλλος ξεκινά μόνος την ανασύσταση του ενοριακού πυρήνα. Η εκκλησία έχει να επισκευαστεί μισό αιώνα! Πρεσβυτέριο για τον εφημέριο δεν υπάρχει παρά μία αποθήκη που διαμένει ο φύλακας. Αίθουσα για συνάξεις πιστών και για σχολείο για τη μάθηση της ελληνικής δεν υφίσταται. Ο ψάλτης, από τα πνευματικοπαίδια του, έρχεται από τη Λέσβο. Όμως τίποτα απ' αυτά δεν πτοεί τον ώριμο ποιμένα που τέθηκε εκεί για να «ευαγγελίζεται» Έλληνες, Άραβες, Ρώσους, Σέρβους, Ρουμάνους και Βουλγάρους Ορθοδόξους που σήμερα είναι «μέτοικοι» στη Σμύρνης, μιας πόλης η οποία και σήμερα διαθέτει ακόμα μια κάποια εθνική ποικιλομορφία.
Κατά τις μεταπτυχιακές σπουδές μου στο Παρίσι προς «ζωάρκεια» διετέλεσα επί διετία διδάσκαλος του Αλέξανδρου Ωνάση στην avenue Foch παρά το δάσος της Βουλώνης. Έτσι σχετίστηκα με έναν αυθεντικό Σμυρναίο, τον Αριστοτέλη Ωνάση, που σε μια μεταγενέστερη συνάντησή μου μαζί του στη Γλυφάδα, με εντολή του πατριάρχη Αθηναγόρα, μου μίλησε συγκινημένος για τις παιδικές εμπειρίες του ως «παπαδάκι» στην εκκλησία της Σμύρνης πού ο πατέρας του, Σωκράτης, ήταν επίτροπος. Με ερώτησε τι έγινε ο παπά-Αμφιλόχιος Βούρος που υπηρετούσε στη Σμύρνη και όταν του είπα πώς ως έφηβος τον γνώρισα γέροντα στην Αγία Ζώνη της Κυψέλης με την βροντώδη φωνή του, και του διηγήθηκα πώς τον έσωσε στη αρχιεπισκοπή του μαζί με άλλους κληρικούς μας ο Γενουάτης λατίνος αρχιεπίσκοπος Σμύρνης Τζοβάνι Βελέγκας ( † 1944) άρχισε να κλαίει. Αυτή την συγκίνησή του για τη Σμύρνη δεν την έκρυβε και από τους συνεργάτες του και γι΄αυτό χρηματοδότησε το ίδρυμά του την ανέγερση του κωδωνοστασίου της Αγίας Φωτεινής στη Νέα Σμύρνη, με αυθεντικές φωτογραφίες που παρέδωσα από το αρχείο μου στον συμφοιτητή μου μητροπολίτη Αγαθάγγελο. Τώρα το ίδρυμα Ωνάση μένει να στηρίξει και τον ναό της Αγίας Φωτεινής και το Πρεσβυτέριό του στη Σμύρνη!
Αυτό απευθύνεται και στους απανταχού Σμυρναίους και στα συλλογικά τους όργανα, αλλά και στους ναούς της Αγίας Φωτεινής της ελληνικής επικράτειας. και σε κάθε Μικρασιάτη.
Η Σμύρνη απέκτησε πάλι ενορία!
Στηρίξατέ την γιατί εκεί «κεκοίμηνται μεγάλα ονόματα του Γένους μας». Αλλά και στον εφημέριο της Σμύρνης ο αποκαλυπτικός λόγος του ευαγγελιστή Ιωάννη λέγει: « Οίδα σου τα έργα και την θλίψη και την πτωχεία..και μηδέν φοβηθείς...και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής».-
http://www.amen.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου