Το κήρυγμα της Κυριακής: Κυριακή ΙΑ΄ Ματθαίου

Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

«Οὓτω καί ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐάν μή ἀφῆτε ἓκαστος τῷ ἀδελῷ αὐτοῦ ἀπό τῶν καρδιῶν ὑμῶν τά παραπτώματα αὐτῶν» (Ματθ. ιη΄ 35).

Μέσα από τη σημερινή παραβολή του κακού και άσπλαχνου δούλου, ο Κύριος μάς διδάσκει το μεγάλο μάθημα της ανεξικακίας και της συγγνώμης. Σε κάποια άλλη περίσταση, όταν παρέδιδε στους Μαθητές του τον τύπο της προσευχής, δίδαξε το «ἂφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».

Τώρα παραβολικά και εποπτικά διδάσκει το ίδιο πράγμα και καταλήγει ως συμπέρασμα στα ίδια λόγια, που είπε όταν δίδαξε το «Πάτερ ἡμῶν…». Αν συγχωρείτε ο ένας τον άλλο, θα συγχωρεθείτε από τον ουράνιο Πατέρα. Αν δεν συγχωρείτε, ούτε εκείνος θα σας συγχωρήσει. 

Παίρνοντας κι εμείς αφορμή από το ευαγγελικό ανάγνωσμα ας αναφερθούμε στο μεγάλο θέμα της ανεξικακίας και της συγγνώμης των χριστιανών μεταξύ τους.

Για να τοποθετήσουμε ορθά τον εαυτό του ο καθένας μας απέναντι στους άλλους ανθρώπους και απέναντι στον Θεό, πρέπει να ξεκινήσουμε από εκείνο που λέει ο Απόστολος Ιάκωβος, ότι «πολλά πταίομεν ἃπαντες». Όταν βάλουμε αυτό καλά στο μυαλό μας και συναισθανθούμε ότι είμαστε κι εμείς άνθρωποι αμαρτωλοί, τότε θα βλέπουμε ότι τα εμπόδια δεν είναι τόσο μεγάλα όσο φαίνονται που μας χωρίζουν από τους συνανθρώπους μας. Γιατί αυτό που ονομάζουμε μνησικακία δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο άνισος τρόπος που κρίνουμε τον εαυτό μας και τον αδελφό μας. Εάν μάς φταίνε για κάτι, έστω και πολύ μικρό, αυτό είναι ασυγχώρητο. Όταν όμως εμείς οι ίδιοι φταίμε – και ποιος δεν φταίει – αυτό δεν τον υπολογίζουμε, γιατί αφορά τον εαυτό μας.

Κανείς δεν είπε ότι η τιμωρία των κακών είναι απαίτηση του δικαίου, για να σωφρονίζονται αυτοί ενώ οι υπόλοιποι να παραδειγματίζονται. Για τους κακούς υπάρχει ο νόμος και το δικαστήριο. Εμείς όμως και μετά την καταδίκη τους εξακολουθούμε να μνησικακούμε. Κι αυτό γιατί ζητάμε επιμόνως προσωπική ικανοποίηση.

Με τον τρόπο αυτό ανατρέπεται η τάξη, η ασφάλεια, η ειρήνη και επικρατεί αναρχία στη ζωή μας, όταν όλοι έχουμε δίκιο και κανείς δεν έχει άδικο. Όταν προσφεύγουμε καθημερινά στα δικαστήρια και ψευδορκούμε για να βρούμε το δίκιο μας. Όταν ακόμη και μετά τις αποφάσεις των δικαστηρίων, εμείς εξακολουθούμε τα μίση και τις αντεκδικήσεις. Παρ’ όλα αυτά εμείς ονομάζουμε τους εαυτούς μας χριστιανούς. Πηγαίνουμε στην Εκκλησία. Νηστεύουμε και μεταλαμβάνουμε. Λέμε καθημερινά: «καί ἂφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».

Στο σημείο αυτό ακριβώς πρέπει να μιλήσουμε για τη συγγνώμη. Όχι για να μην θυμόμαστε και να ξεχνάμε σε όσα τυχόν μας βλάπτουν οι άλλοι, αλλά για να συγχωρούμε. Περισσότερο το δεύτερο από το πρώτο. Αν όμως προσευχόμαστε για εκείνους που μάς βλάπτουν, μιμούμενοι τον Χριστό πάνω στο Σταυρό, και τον Πρωτομάρτυρα και Αρχιδιάκονο Στέφανο, αυτό είναι ο ύψιστος βαθμός τελειότητας. Κι αυτό θα πει να συγχωρούμε όχι με λόγια, αλλά μέσα από την καρδιά μας, «ἀπό τῶν καρδιῶν ἡμῶν», μάς λέει σήμερα το Ευαγγέλιο.

Που είναι το δύσκολο και το αδύνατο να συγχωρούμε εκείνους που μας έκαναν κάτι; Να δώσουμε συγγνώμη σε εκείνο που τυχόν μας έβλαψε; Αντίθετα κόπος και πόνος είναι να μη δίδουμε συγχώρεση και να καιγόμαστε και να λιώνουμε από το μεγάλο αυτό πάθος της μνησικακίας.

Εάν προσπαθούμε με ανθρώπινους συλλογισμούς να το αποδείξουμε θα μάς ήταν πολύ δύσκολο, επειδή θα είχαμε να αντικρούσομε πολλές αντιρρήσεις. Όμως η διαβεβαίωση του Κυρίου μας είναι ρητή: «Ἐάν γάρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος».

Στο σημείο αυτό έχει θέση η ανθρώπινη λογική. Εκείνοι που δεν έχουν τη θέληση και τη δύναμη να συγχωρούν είναι ασύνετοι, παράλογοι και προδότες της σωτηρίας τους. Όπως ο Κύριος μάς είπε, οφείλουμε να συγχωρούμε τους αδελφούς μας «ἑβδομηκοντάκις ἑπτά», για να συγχωρήσει ο Θεός και τα δικά μας αμέτρητα αμαρτήματα. Όσο περισσότερο παρέχω την συγχώρηση μου τόσο περισσότερο ο Θεός συγχωρεί τα δικά μου πταίσματα. Ώστε λοιπόν, εκείνος που εμείς νομίζουμε ότι μάς βλάπτει, είναι αντίθετα ο φίλος και ευεργέτης μας για τη σωτηρία της ψυχής μας. Ακόμη περισσότερο, εκείνους που τυχόν ευεργετήσαμε κι αυτοί μας βλάπτουν, εμείς τους συγχωρούμε. Όποιος ενεργεί με τον τρόπο αυτό πλησιάζει τον Θεό, που «ἀνατέλλει τόν ἣλιον αὐτοῦ ἐπί πονηρούς καί ἀγαθούς».

Όταν έχουμε στα χέρια μας ένα τέτοιο μέσο, για να μάς συγχωρήσει ο Θεός, τι άλλο θέλουμε; Ας βγάλουμε λοιπόν από την ψυχή μας το πάθος της μνησικακίας. Ας δώσουμε συγχώρηση σε όλους που τυχόν μάς έβλαψαν. Ας κλίνουμε τα γόνατα της ψυχής και του σώματος και να προσευχηθούμε, βέβαιοι ότι ο Θεός μάς ακούει. Ας του πούμε: «Συγχωρούμε Κύριε τους πάντες. Συγχώρεσέ μας». Και τι είναι ο Θεός και τι είμαστε εμείς, για να συγχωρούμε και να παίρνει η πράξη μας αυτή την ίδια αξία με την πράξη του Θεού; 

Εμείς πράγματι δεν είμαστε τίποτε, παρά μόνο άνθρωποι αμαρτωλοί, με αδυναμίες και πάθη. Αλλά η φιλανθρωπία του Θεού, που θέλει να μάς σώσει, «ὁ πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι», βρήκε τρόπο να το επιτύχει και λέει προς τον καθένα μας· «ᾧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν… Ἀφίετε εἲ τι ἒχετε κατά τινος, ἳνα καί ὁ πατήρ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἀφῇ ὑμῖν τά παραπτώματα ὑμῶν. Ἀφίετε…ἀπό τῶν καρδιῶν ὑμῶν». Αμήν.