Το κήρυγμα της Κυριακής: ΙΒ΄ Ματθαίου

Του Αρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, Κυριακή ΙΒ΄ Ματθαίου, αναφέρεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που είχε ο Χριστός με ένα πλούσιο νέο.

Βεβαίως ο νέος αυτός θα είχε ακούσει την διδασκαλία του Κυρίου. Και ίσως είχε το ενδιαφέρον να μάθει περισσότερα. Για το λόγο αυτό πλησίασε τον Κύριο και τον ρώτησε˙ «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ἀγαθόν ποιήσω ἳνα ἒχω ζωήν αἰώνιον;». Δηλαδή, Διδάσκαλε, τι καλό πρέπει να κάμω για να κληρονομήσω την αιώνια ζωή; Πραγματικά ενδιαφέρον το ερώτημα αυτό του πλούσιου νέου. 

Τι του απάντησε όμως ο Κύριος; Αφού, του λέει, δεν πιστεύεις ότι είμαι ο Υιός του Θεού, γιατί με λες αγαθόν; Κανείς δεν είναι πραγματικά αγαθός, παρά μόνο ο Θεός. Αν θέλεις όμως να κληρονομήσεις την αιώνια ζωή και την Βασιλεία των ουρανών, πρέπει να εφαρμόσεις σε όλη σου τη ζωή τις εντολές του Θεού.

Ο πλούσιος με ειλικρίνεια τον ρωτά ξανά: ποιες εντολές του Θεού πρέπει να τηρήσω; Και ο Κύριος του εξηγεί και του απαριθμεί ορισμένες. Πρέπει, του λέει, να εφαρμόσεις την εντολή εκείνη που λέει «οὐ φονεύσεις», επίσης την εντολή που επιβάλλει να σέβεσαι την τιμή και την ηθική του συνανθρώπου σου. Πρέπει ακόμη να εφαρμόσεις και τις παρακάτω εντολές, «οὐ κλέψεις, οὐ ψευδομαρτυρήσεις, τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου, ἀγάπα τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν».

Όταν άκουσε αυτά ο πλούσιος απάντησε στον Κύριο με πολλή χαρά˙ «Διδάσκαλε, όλα αυτά τα τήρησα από τότε που ήμουν πολύ νέος. Ποιο είναι αυτό που μου λείπει για να αποκτήσω, για να απολαύσω την αιώνια ζωή;

Ο Κύριος τότε του υποδεικνύει ποιο ήταν το σημείο εκείνο στο οποίο υστερούσε και το οποίο δεν αισθανόταν. Αν πραγματικά θέλεις, του λέει ο Χριστός, να γίνεις άξιος της ουρανίου Βασιλείας, χωρίς να σου λείπει τίποτα, πρέπει η ψυχή σου να ξεκολλήσει από τα πλούτη και τις απολαύσεις. Γι’ αυτό, λοιπόν, πήγαινε να πουλήσεις τα πλούτη σου και να τα μοιράσεις στους φτωχούς. Όταν το κάνεις αυτό τότε μπορείς να με ακολουθήσεις. Μόνο με τον τρόπο αυτό θα κληρονομήσεις την αιώνια ζωή και θα αποκτήσεις ουράνιους θησαυρούς, όπως λές ότι ποθείς.

Μόλις ο πλούσιος νέος άκουσε τα λόγια αυτά του Κυρίου «ἀπῆλθε λυπούμενος˙ ἧν γάρ ἒχων κτήματα πολλά». Η ψυχή του ήταν υποδουλωμένη στα πλούτη. Είχε πολλά χωράφια τα οποία αγαπούσε περισσότερο από τον Χριστό, γι’ αυτό απομακρύνθηκε και έφυγε.

Ο Χριστός δεν έχασε την ευκαιρία αυτή και μίλησε στους μαθητές του για τα αρνητικά του πλούτου και πόσο προσεκτικοί πρέπει να είναι στο θέμα αυτό. Τους λέει ότι είναι πολύ δύσκολο ένας πλούσιος άνθρωπος να μπει στη Βασιλεία των ουρανών. Και είναι τόσο δύσκολο, ώστε πιο εύκολα μπορεί να περάσει μια καμήλα από την τρύπα της βελόνας, παρά ο πλούσιος στην βασιλεία του Θεού.

Έκπληκτοι και γεμάτοι απορία οι μαθητές του Χριστού, τον ρώτησαν˙ τότε, λοιπόν, ποιος μπορεί να σωθεί;

Ο Κύριος τους κοίταξε με βλέμμα στοργικό και διδακτικό και τους είπε˙ μην ανησυχείτε, αυτό είναι βέβαια αδύνατο στον άνθρωπο, για το Θεό όμως είναι δυνατόν να γίνει. «Παρά ἀνθρώποις τοῦτο ἀδύνατόν ἐστι, παρά δέ Θεῷ πάντα δυνατά ἐστι».

Ο πλούσιος νέος ήταν Ιουδαίος, γι’ αυτό πίστευε στην ύπαρξη της μετά θάνατον ζωής. Μάλιστα ο πόθος του αυτός ήταν τόσο ισχυρός, αφού τα νεανικά πάθη και οι εφάμαρτες επιθυμίες δεν μπόρεσαν να τον σβήσουν. Ρωτά τον Χριστό τι πρέπει να κάνει για να κερδίσει την αιώνιο ζωή. Και η απάντηση του Διδασκάλου είναι η τήρηση των θείων εντολών. Αυτές είναι το κλειδί της αιωνίου ζωής. Η τήρηση των εντολών δεν εννοείται ως θεωρία και διδασκαλία αλλά ως πράξη και βίωμα και πιστή εφαρμογή. Εκείνο, δηλαδή, που δίνει στον κάθε πιστό άνθρωπο το δικαίωμα της αιωνίου ζωής είναι η πιστή εφαρμογή, η υπακοή στο θέλημα του Θεού και η ακριβή τήρηση των αγίων εντολών.

Ποιες είναι όμως αυτές οι εντολές; Οι εντολές είναι πολλές. Είναι τυπικές και ουσιαστικές. Είναι οι εντολές εκείνες που αφ’ ενός αναφέρονται στο τελετουργικό του ναού και της νομικής λατρείας και αφ’ ετέρου οι εντολές του ηθικού βίου που ρυθμίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Τέτοιες είναι οι εντολές του Θεού που επιβάλλουν την ηθική καθαρότητα του ανθρώπου. Επίσης, είναι και οι εντολές του σεβασμού και της τιμής προς τους γονείς καί της αγάπης προς τον συνάνθρωπο. Αυτές είναι που ανοίγουν στον πιστό άνθρωπο το δρόμο της βασιλείας των ουρανών. Όταν ο κάθε πιστός άνθρωπος τηρήσει αυτές τις εντολές εξασφαλίζει την σωτηρία.

Υπάρχει όμως και τελειότερο επίπεδο απ’ αυτό. Κι αυτό είναι η αγάπη και η θυσία. Η ολοκληρωτική και τέλεια αγάπη προς τον Θεό και η θυσία άνευ ορίων για τον κάθε συνάνθρωπό μας. Αυτή είναι η τελειότητα. 

Θέλουμε να γίνουμε τέλειοι; Θέλουμε να πράξουμε το καλό με όλη τη δύναμη της ψυχής μας; Αν ναι, τότε ας μην στεκόμαστε καθόλου. Υπάρχει ευρύ πεδίο εργασίας και προσφοράς προς τον συνάνθρωπο που ποικιλοτρόπως δοκιμάζεται, ιδιαίτερα στις ημέρες μας.

Να μην αρκούμαστε στα λίγα που κάνομε, αλλά να ζητάμε περισσότερα. Η κληρονομία της αιωνίου ζωής προϋποθέτει ηθική τελειότητα, πληρότητα αρετής και αγιότητος και ακρίβεια στην τήρηση των εντολών του Θεού. Και πάνω απ’ όλα αυτά αυτογνωσία. Αυτό κυρίως έλειπε από τον πλούσιο νέο της ευαγγελικής περικοπής. Είχε μερικά καλά, αλλά δεν είχε την πληρότητα. Είχε αρετή, αλλά όχι όλη. Του έλειπε η αγάπη, του έλειπε η καλοσύνη, του έλειπε η γενναία πίστη, εκείνη που θυσιάζει τα πάντα για τον Θεό και τον πλησίον. Του έλειπε το μεγαλύτερο μέρος της αρετής. Το μεγαλύτερο κεφάλαιο, το πλήρωμα του νόμου που είναι η έμπρακτος αγάπη.

Ο πλούσιος νέος του ευαγγελίου βρισκόταν σε πλάνη. Είχε γνώση του Θεού αλλά όχι του εαυτού του. Του έλειπε το «γνῶθι σαὐτόν». Πίστευε και λάτρευε τον Θεό. Ακολουθούσε ορισμένες εντολές του, περισσότερο τις αρνητικές. Δεν αδικούσε. Δεν συκοφαντούσε. Δεν επιβουλευόταν τον πλησίον του. Δεν διέπραττε ανήθικες πράξεις.

Όμως  δεν συμπονούσε τον πονεμένο. Δεν βοηθούσε τον άρρωστο. Δεν συγχωρούσε τον αδελφό που τον αδίκησε και τον έβλαψε. Δεν θυσίασε τα πάθη και τα αγαθά του για την εξυπηρέτηση των αδελφών του. Ήταν κολοβωμένος χριστιανός. Χωρίς επίγνωση και αρετή. Χωρίς αυτογνωσία. 

Αυτό δυστυχώς μάς λείπει. Γι’ αυτό πρέπει να αγωνιστούμε πνευματικά. Να ερευνήσουμε τον εαυτό μας. Να αναγνωρίσουμε την ηθική μας ατέλεια. Αυτή θα μάς σώσει. Αυτή θα μάς ανοίξει το δρόμο της ηθικής τελειότητας και θα μάς οδηγήσει με ασφάλεια στην ακριβή τήρηση των θείων εντολών.

«Καί τις ἆρα δύναται σωθῆναι;». Ποιος, λοιπόν, μπορεί να σωθεί; Ο Ευαγγελιστής της αγάπης, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, μάς λέει: «Αὓτη ἐστίν ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἳνα τάς ἐντολάς αὐτοῦ τηρῶμεν˙ καί αἱ ἐντολαί αὐτοῦ βαρεῖαι οὐκ εἰσί». Δείγμα της αγάπης μας προς τον Θεό είναι η προσπάθεια να εφαρμόζομε τις εντολές Του. Οι εντολές του Θεού δεν είναι δυσβάστακτες, πιεστικές και ακατόρθωτες. Ο ζυγός και το φορτίο των θείων εντολών που μάς επιβάλλει ο πολυεύσπλαχνος Κύριος είναι ωφέλιμα για μας, αφού η τήρηση των εντολών μας χαρίζει την ουράνιο βασιλεία, ενώ παράλληλα είναι ελαφρό. Οι περισσότεροι, όσοι δεν θέλουν να απαλλαγούν από τα πάθη τους, νομίζουν ότι οι θείες εντολές είναι βαριές. Οι αληθινοί όμως Χριστιανοί, οι οποίοι βαδίζουν τον δρόμο της αρετής, αυτοί απολαμβάνουν την γλυκύτητα της εφαρμογής και της συμμόρφωσης στις εντολές του Θεού. Αμήν.