ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ: Ε΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Του Ἀρχιμανδρίτου Παϊσίου Λαρεντζάκη

Ιεροκήρυκος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης

«Ἐξελθόντες ἀπῆλθον εἰς τήν ἀγέλην τῶν χοίρων· καί ἰδού ὣρμησε πᾶσα ἡ ἀγέλη κατά τοῦ κρημνοῦ εἰς τήν θάλασσαν».

Δύο καταπληκτικά θαύματα πραγματοποίησε ο Κύριος στη χώρα των Γεργεσηνών. Το πρώτο, ήταν θαύμα ελέους, στοργής και αγάπης. Εξεδίωξε τα πολυάριθμα πονηρά πνεύματα, τους κακοποιούς δαίμονες, οι οποίοι βασάνιζαν και τυραννούσαν τους δύο Γεργεσηνούς και μέσω αυτών φόβιζαν και ταλαιπωρούσαν τους κατοίκους της περιοχής. Ο Κύριος ήλθε στον κόσμο για να καταλύσει την τυραννική εξουσία, την οποία ο διάβολος ασκούσε στις ψυχές και τα σώματα των ανθρώπων. Το δεύτερο, επέτρεψε στα πονηρά πνεύματα να εισέλθουν στο κοπάδι των χοίρων. «Καί ἰδού ὣρμησε πᾶσα ἡ ἀγέλη κατά τοῦ κρημνοῦ εἰς τήν θάλασσαν», χιλιάδες χοίροι, και πνίγηκαν «εἰς τά ὓδατα». Γιατί όμως επέτρεψε ο Κύριος τον πνιγμό των χοίρων;

Είναι μια απορία, η οποία έρχεται σε πολλούς. Μερικοί μάλιστα , λίγο ή πολύ ασεβείς, ρωτούν με ασέβεια με ποιο δικαίωμα κατέστρεψε ο Κύριος την ξένη περιουσία και ζημίωσε με την πράξη του αυτή τόσους ανθρώπους;

Ξεχνούν όμως όλοι αυτοί ή δεν θέλουν να σκεφθούν ότι ο Θεός σε κάθε του πράξη κινείται από την αγάπη και την δικαιοσύνη του, από αγιώτατα ελατήρια για τον συνετισμό και την σωτηρία των ανθρώπων. 

Κατ’ αρχήν με το θαύμα αυτό έδειξε ότι σ’ Αυτόν ανήκουν τα πάντα. Είναι δημιουργήματα Του. Βρίσκονται στην απόλυτη ιδιοκτησία του και μπορεί να τα διαθέσει και να τα κατευθύνει όπως αυτός θέλει. «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς» μάς λέει ο Προφητάναξ Δαβίδ. Ποιος του αμφισβήτησε το δικαίωμα να στέλνει κεραυνούς και να κατακαίει τα δένδρα, να αγγίζει τα όρη και εκρήγνυνται τα ηφαίστεια, να ρίχνει το βλέμμα του στην γη και να την συγκλονίζουν οι σεισμοί; Και μάλιστα όταν με αυτά και με άλλα όμοια συγκλονιστικά γεγονότα φανερώνει το μεγαλείο του και εμπνέει ιερό δέος στις καρδιές των ανθρώπων και τους παρακινεί να καταφεύγουν σ’ Αυτόν με ταπείνωση και ευλάβεια; Γιατί είναι γεγονός ότι σε τέτοιες περιστάσεις αισθάνεται ο άνθρωπος την αδυναμία του, την μηδαμινότητά του μπροστά στον παντοδύναμο Θεό.

Έπειτα τα θαύμα αυτό είναι μια τρανή και ακαταμάχητη απόδειξη της υπάρξεως των πονηρών πνευμάτων. Οι Σαδδουκαίοι της εποχής εκείνης, όπως και οι Σαδδουκαίοι όλων των εποχών, οι υλιστές και οι άπιστοι, οι οποίοι αρνούνται την ύπαρξη των πονηρών πνευμάτων, προσπαθούν σε άλλες αιτίες να αποδώσουν και με δικές τους επινοήσεις να εξηγήσουν την δαιμονοληψία. Τότε έλεγαν, ότι αυτή οφείλεται όχι σε πονηρά δαιμόνια, αλλά στην επίδραση της σελήνης και άλλων αφορμών. Σήμερα, αν παρουσιασθεί ένα τέτοιο γεγονός, θα πουν – και λένε – ότι είναι συνέπεια νευροψυχικής ανωμαλίας κ.α. Αλλά πως θα εξηγηθεί όμως ο πνιγμός των χοίρων; Μήπως κι αυτοί βρέθηκαν σε νευροψυχική ανωμαλία και όρμησαν να αυτοκτονήσουν στη θάλασσα; Μια τέτοια όμως υπόθεση είναι εντελώς παράλογη.

Αλλά ο πνιγμός των χοίρων φανερώνει και μια άλλη σπουδαία αλήθεια για συνετισμό των ανθρώπων. Ότι δηλαδή ο δίκαιος και πανάγαθος Θεός για να οδηγήσει τον άνθρωπο σε μετάνοια και διόρθωση, να του εμπνεύσει την συναίσθηση ότι η αμαρτία δεν μένει ατιμώρητη, στέλνει δίκαιες, παιδαγωγικές και σωφρονιστικές τιμωρίες. Οι Γεργεσηνοί, εκτρέφοντας χοίρους, παρέβαιναν με την πράξη τους αυτή ρητή εντολή του Θεού. Ο Μωσαϊκός Νόμος είχε κατατάξει μεταξύ των ακάθαρτων ζώων τους χοίρους και απαγόρευε στους Εβραίους να τρέφουν και τρώγουν χοίρους. Όποιος άγγιζε χοίρο θεωρούνταν ακάθαρτος. Και οι Γεργεσηνοί παρέβαιναν φανερά και προκλητικά τον Μωσαϊκό Νόμο. Έπρεπε, λοιπόν, να τιμωρηθούν για να εκλείψει η αφορμή σκανδάλου, για να συναισθανθούν το σφάλμα τους και να τους δοθεί η συγκλονιστική αυτή ευκαιρία για μετάνοια και διόρθωση. Και ο Πανάγαθος Κύριος δεν τιμωρεί κατ’ ευθείαν αυτούς. Τους τιμωρεί εμμέσως. Επιτρέπει την καταστροφή της αμαρτωλής τους περιουσίας.

Αλλά το θαύμα αυτό του Κυρίου έχει, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, και συμβολική σημασία. Οι χοίροι, στους οποίους μπήκαν τα πονηρά πνεύματα και γρυλλίζοντας τους έριξαν από τον κρημνό στη θάλασσα, συμβολίζουν τους αμετανόητους αμαρτωλούς, οι οποίοι ρυπαίνονται και γίνονται ψυχικά ακάθαρτοι. Οι χοίροι θεωρούνται και είναι ακάθαρτοι. Οι Εβραίοι απέφευγαν όχι μόνο να τους αγγίξουν αλλά και να αναφέρουν το όνομά τους. Γι’ αυτό και τους ονόμαζαν με την λέξη «άλλο πράγμα». Λοιπόν, λέει ο ιερός Χρυσόστομος, οι βυθισμένοι στην μόλυνση και τον ρύπο της αμαρτίας άνθρωποι είναι «χοιρώδεις», μοιάζουν δηλαδή με τους ακάθαρτους χοίρους.

Ο Δαβίδ θεωρούσε φοβερό ρύπο της ψυχής την αμαρτία. Γι’ αυτό με δάκρυα και στεναγμούς παρακαλούσε θερμά τον Θεό να τον καθαρίσει, να τον πλύνει ξανά και ξανά από την αμαρτία. «Ἐπί πλεῖον πλῦνόν με ἀπό τῆς ἀνομίας μου καί ἀπό τῆς ἁμαρτίας μου καθάρισόν με» . Του ήταν αδύνατον να υποφέρει πλέον την αποπνικτική αποφορά της δυσώδους αμαρτίας. 

Ο Απόστολος Παύλος γράφοντας προς τους Κορινθίους τους απευθύνει θεία παραγγελία. «Ἀδελφοί, λέει, καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό παντός μολυσμοῦ σαρκός καί πνεύματος» . Μολυσμό και ρύπο εννοεί ο Απόστολος Παύλος την πολύμορφη αμαρτία, η οποία ρυπαίνει την ψυχή. Ο φθόνος, η αντιπάθεια, το μίσος, η αλαζονεία, η κατάκριση, η φιλοχρηματία, η μέθη, η λαιμαργία, η ασωτία, η διαφθορά και η φαυλότητα μολύνουν ψυχή και σώμα περισσότερο, παρ’ όσο μολύνει τον χοίρο η λάσπη μέσα στην οποία κυλιέται. 

Ο Ζυγαβηνός, τονίζοντας την συμβολική σημασία του πνιγμού των χοίρων, γράφει, ότι οι δαίμονες πηδούν με μανία και εισέρχονται στους χοίρους, δηλαδή, λέει, στους αμαρτωλούς, οι οποίοι κυλιόνται στο βόρβορο των ηδονών και τους κατακρημνίζουν στην αιώνια απώλεια.

Πολλά, πάρα πολλά διδάσκει το σημερινό θαύμα του Κυρίου στη χώρα των Γεργεσηνών. Και προ παντός προβάλλει παραστατικά την μεγάλη αλήθεια, ότι αυτοί που βρίσκονται και κυλιόνται στο βόρβορο της αμαρτίας γίνονται υποχείριοι και ενεργούμενα του πονηρού, ο οποίος τελικά τους κρημνίζει στην αιώνια απώλεια. Ας ακούσομε, με προσοχή και ας εφαρμόσουμε με προθυμία την θεόπνευστη εντολή του Αποστόλου Παύλου· «καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό παντός μολυσμοῦ σαρκός καί πνεύματος ἐπιτελοῦντες ἁγιωσύνην ἐν φόβῳ Θεοῦ».